'Biodiversiteit neemt zichtbaar toe. Maar financieel uitkomen is een uitdaging'

Alles wat jullie doen moet een positief effect hebben op de natuur. Hoe werkt dat in de praktijk?

‘We hebben op onze weides zoveel mogelijk verschillende soorten bomen, planten en struiken op een gevarieerde manier aangeplant. Daarnaast dienen onze inheemse planten en struiken als voederhaag voor ons vee. Hierdoor hebben onze koeien nauwelijks last van droge weersomstandigheden’, vertelt Martine Bisschop.

Wat heeft jullie geïnspireerd om te kiezen voor regeneratieve landbouw?

Arjan: ‘We hebben er veel over gelezen en zijn actief op zoek gegaan naar andere manieren van het houden van vee. Door ons verder te verdiepen in regeneratief boeren, onder meer via een korte opleiding bij ‘Met Natuur Mee’, werd het voor ons steeds duidelijker dat dit een gezonde en toekomstbestendige manier van ondernemen is. Dat betekent bijvoorbeeld geen kunstmest, geen gewasbeschermingsmiddelen en geen grootschalige productie. We willen een positieve impact maken met ons vee. Daarnaast vinden we het fascinerend hoe alle elementen in de natuur met elkaar in verbinding staan en samenwerken.’

Kunnen jullie een voorbeeld noemen van jullie natuur-inclusieve manier van ondernemen?

Martine: ‘Twee jaar geleden zijn we begonnen met agroforestry, een systeem dat bij ons nog moet groeien. Doelstelling is een gezond ecosysteem aan te jagen met noten en fruit. Volgend jaar hopen we ons eerste fruit te oogsten. Het is de bedoeling om burgers te betrekken bij de agroforestry, zodat ze letterlijk kunnen zien waar hun voedsel vandaan komt. We denken aan het creëren van een oogst- en plukbos. Ook hier geldt weer dat we streven naar een grote diversiteit aan elementen. Hier gedijt de natuur het best bij en we zijn dan minder kwetsbaar voor ziekten en plagen.’

Vinden jullie dat er vanuit de overheid voldoende stimulans is om tot een dergelijke bedrijfsvoering te komen?

Arjan: ‘Voor een deel wel. Agroforesty hadden we nooit zo grootschalig op kunnen zetten zonder subsidies vanuit de overheid. We hebben een mooie slag kunnen slaan bij het inkopen van onze bomen en struiken. Wel denk ik dat de overheid ondernemers meer kan ondersteunen bij een duurzame omschakeling. Om een voorbeeld te noemen: aanvankelijk zouden we deelnemen aan het ‘Boeren voor natuur’-programma. Maar dat stopt nu omdat het onmogelijk blijkt ondernemers voor een langere periode ondersteuning te bieden. Dat is voor boeren die welwillend zijn een beetje demotiverend.’

Kunnen jullie financieel wel uit met deze manier van ondernemen?

Arjan: ‘Dat is een uitdaging. Het vlees en de eieren die we verkopen, kun je op andere plekken veel goedkoper krijgen. Momenteel wordt natuurwaarde in de markt nog niet vanzelfsprekend ergens doorgerekend. Omdat onze kippen buiten lopen, de kalfjes bij de koeien blijven en de biggen bij de zeugen, vertaalt zich dat in een hogere prijs voor onze producten. Als ‘true pricing’ zou worden toegepast in onze samenleving, dan zouden deze producten helemaal niet zo duur zijn.’

Martine: ‘Een voordeel is wel dat wij voornamelijk leveren aan de betere horecaondernemingen. Steeds meer koks zien dat de kwaliteit van ons vlees beter is dan van gangbaar vlees. Bovendien zijn zij er ook van gecharmeerd dat ze bij ons het hele dier kunnen gebruiken.’

Wat levert de manier waarop jullie ondernemen nog meer op?

Martine: ‘We vinden het geweldig om te zien dat de biodiversiteit in onze omgeving toeneemt. In oktober 2023 verhuisden we naar een nieuw erf, waar twee jaar geleden nog geen leven waarneembaar was. Nu groeien er planten, kruiden en gewassen die veel insecten en vogels aantrekken. Je ziet roofvogels rond ons erf cirkelen om te kijken wat er allemaal te halen valt. Dit is voor ons het teken dat we echt een nieuw ecosysteem aanjagen.'

Arjan: ‘Op een andere weidelocatie van ons hebben we een kruidenmengsel gezaaid dat we regeneratief laten begrazen. Dit kruidenrijke grasland is goed voor de gezondheid van de koe, maar ook voor de bodem. In deze omgeving zie je de libellen rond je hoofd vliegen. En als het wekenlang droog is, blijft het weiland toch groen zonder dat we bijvoorbeeld beregening moeten toepassen. Dat zien we als een beloning voor ons werk.’