“Controlled Row Farming” – een systeem voor de praktijk?

Deutsche Saatveredelung AG (DSV) is in Duitsland betrokken bij een project dat hierop inspeelt. Jos Deckers, sales director van DSV zaden, kent de uitdaging: ‘Vanuit Nederland volgen we dit onderzoek met belangstelling. De uitdagingen zijn in Duitsland niet veel anders dan in Nederland en dit onderzoek vindt plaats op minder dan 100 kilometer van de Nederlandse grens bij Enschede.’

In de akkerbouw gaat het niet langer alleen om het behalen van maximale opbrengsten per hectare. ‘De politieke en maatschappelijke discussies van de afgelopen jaren hebben één ding duidelijk gemaakt: duurzaamheid speelt ook in de conventionele akkerbouw een steeds grotere rol,’ aldus Deckers. Duurzaamheid omvat de vermindering van het gebruik van gewasbeschermings- en meststoffen, terwijl tegelijkertijd de biodiversiteit wordt vergroot. Met "Controlled Row Farming" (CRF) hebben de Amazone-Werken, hun dochteronderneming Schmotzer Schoffeltechniek in samenwerking met DSV en Agravis AG, een nieuw teeltsysteem ontwikkeld. Dit systeem is gebaseerd op rijgerichte akkerbouw en moet meer biodiversiteit mogelijk maken zonder in te leveren op opbrengsten.

Geoptimaliseerd op de rij

Bij CRF vindt de teelt plaats in rijen met een afstand van 50 cm, waarbij granen in dubbele rijen worden gezaaid. Afhankelijk van de vruchtwisseling kan de rij 25 cm worden verschoven om bijvoorbeeld de voorvruchtwaarde van een onderzaai te benutten.

Alle werkstappen zijn afgestemd op de rijen, zoals weergegeven in afbeelding 1. Dankzij de vaste rijafstand hoeft de gewasbescherming en bemesting niet meer breedwerpig te worden toegepast. In plaats daarvan kunnen meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen nauwkeurig worden geplaatst en zo maximaal efficiënt worden gebruikt. Om deze veronderstellingen te testen, worden wetenschappelijke precisieproeven uitgevoerd in het kader van afstudeeronderzoeken.

Een cruciale rol is weggelegd voor mechanische onkruidbestrijding. Daarom is de schoffel een sleutelmachine binnen dit systeem.

Meer biodiversiteit door onderzaai

Tussen de rijen kan onderzaai worden toegepast, zoals verschillende klaversoorten, vlas, smalle weegbree of mengsels van kruiden. Ook bloemenstroken, die normaal gesproken alleen aan de rand van velden worden ingezaaid, kunnen hier worden aangelegd.

Dankzij de rijgerichte bewerkingen komen deze begeleidende planten niet in contact met meststoffen of gewasbeschermingsmiddelen. ‘Hierdoor verhogen zij de biodiversiteit op het veld, verbeteren ze de bodemvruchtbaarheid en leveren ze een bijdrage aan de fytosanitaire ondersteuning van het hoofdgewas,’ zegt Deckers.

Een systeem voor de boeren

Bij de proeven staat de praktische toepasbaarheid centraal. Het is daarom belangrijk dat het systeem zonder noemenswaardig verlies aan opbrengst in de conventionele akkerbouw kan worden geïntegreerd.

Op de Amazone-proefboerderij Wambergen in Hasbergen-Gaste worden de CRF-proeven uitgevoerd. ‘Wij willen niets fundamenteel nieuws ontwikkelen dat alleen met subsidies of andere stimuleringsmaatregelen ingewikkeld moet worden geïntroduceerd,’ benadrukt Maximilian Wilp, hoofd van de Amazone-proefboerderij. Tot dusver is Wilp tevreden met de resultaten: ‘We konden de opbrengsten behouden en tegelijkertijd de biodiversiteit verhogen.’

En de kosten?

Hoewel de overstap naar het rijgerichte akkerbouwsysteem aanvankelijk investeringen vereist, heeft Amazone in samenwerking met studenten van de Hogeschool Osnabrück verschillende scenario's doorgerekend op basis van een modelbedrijf.

Bij de modelberekeningen werd uitgegaan van een akkerbouwbedrijf van 350 hectare dat wintergranen, haver, suikerbieten en korrelmaïs teelt. Per saldo bleken de kosten in de berekeningen vergelijkbaar te zijn met die van de klassieke teeltwijze.

En de toekomst?

De focus voor de toekomst ligt op het behouden van de opbrengsten. ‘We werken momenteel veel met onder- en begeleidende gewassen om te ontdekken welke het beste functioneren. Het is onze taak om te bepalen welke mengsels en soorten geschikt zijn voor het CRF-systeem,’ zegt Wilp. Op de middellange termijn moet Controlled Row Farming op meer bedrijven worden geïmplementeerd om te testen of het systeem de positieve resultaten ook in de bredere praktijk kan waarmaken.

Conclusie

Controlled Row Farming biedt alternatieve oplossingen om te voldoen aan de maatschappelijke eisen in de akkerbouw, zonder de economische kant uit het oog te verliezen. Een vergroening van de conventionele landbouw kan immers alleen succesvol zijn als de opbrengsten op een constant niveau blijven.