Schröder: Kringloopwijzer verplichting erbij en zeker niet voor allen voordeel

Met equivalente maatregelen kan de akkerbouw ruimte maken voor bemesting, zo denken veel akkerbouwers. Hoewel dat gevoel vaak gegeven wordt bij de combinatie equivalente maatregelen en goede registratie daarvan, zegt Jaap Schröder dat er toch een addertje onder het gras zit. Voordeel zit vooral in nieuwe maatregelen, die de lek van stikstof en fosfaat naar het milieu verder terugdringen. Immers: wat al gedaan werd aan maatregelen, hoe goed werkzaam ook, verbetert het resultaat niet. Equivalente maatregelen moeten het gemiddelde optrekken om voordeel voor de ruimte van ondernemers op te leveren.

Overschotten stikstof en fosfaat

Schröder zegt dat nu uit gewasefficiëntie en de werkingscoëfficiënt van meststoffen in combinatie met wat met het gewas afgevoerd wordt en wat op het land achter blijft duidelijk wordt wat de overschotten aan stikstof en fosfaat zijn. In een land met een neerslagoverschot gaat dan fosfaat en stikstof naar het grondwater. Nederland heeft een neerslagoverschot van rond de 350 millimeter. „Daarmee kan je terugrekenen wat je kunt doen als je maximaal 50 milligram nitraat in een liter grondwater wilt terugvinden.”

Het geven van mest houdt in dit scenario eerder op dan bij de maximale opbrengst die de teler wil hebben, redeneert Schröder. Dat komt doordat het rendement uit meststoffen afneemt naarmate de de teler meer geeft. Uit extra mest lekt relatief veel nitraat naar het grondwater. Hij stelt dat de telers die onder de 50 milligram blijven wat meer ruimte zouden willen, maar omdat de overheid de concentratie in gebieden naar beneden wil brengen, zal dat altijd ten koste van de ruimte van een ander gaan.

Equivalente maatregelen

Telers kunnen kiezen voor teeltmaatregelen die uitspoeling van nutriënten beperken. Bij deze equivalente maatregelen noemt Schröder het opnemen van meer 'schone gewassen' als graan in het bouwplan of de toepassing van vanggewassen, rijenbemesting of een andere mestsoort. „Beregenen in droge periodes kan bijvoorbeeld het gewas aan de groei houden. Daardoor onttrekt het meer voeding uit de bodem en is de uitspoeling later geringer. Een betere bodemkwaliteit draagt ook bij aan meer onttrekking. Peilverhoging kan de denitrificatie doen toenemen. Daardoor zit er minder nitraat in het grondwater.”

Schröder zegt dat het allemaal gedachten zijn om mee te rekenen, maar er is nog geen loket om deze equivalente maatregelen te melden. Ondanks de onzekerheden in een systeem met equivalente maatregelen, willen LTO en Nederlandse Akkerbouw Vakbond er wel verder over praten. Een instrument als de Kringloopwijzer kan voor boeren ook een prognose geven over wat de verwachte lekkage in een systeem is. In het model kan de teler spelen met verschillende pakketten aan maatregelen en kiezen welke het beste in de eigen situatie zijn.

Proefdraaien

Het lijkt de mensen die nu werken aan de Kringloopwijzer het beste om eerst bij kleine groepen boeren het systeem te testen. Onderzoekers kunnen de ervaringen die bij het proefdraaien opgedaan worden inbouwen in het geheel. De NAV en LTO denken over een pilot in 2018, mits LNV daar aan wil. Pas als er een betrouwbaar systeem ligt, kan daarmee in Brussel aangeklopt worden. Volgens onderhandelaar Leo Joosten van LTO zou het heel negatief zijn als de indruk wordt gewekt dat Nederland de boel flest. „We moeten de zaakjes op orde krijgen en vertrouwen winnen”, is zijn advies.