Ethiopië klaagt Drentenaren aan over patent teff
Ethiopië voelt zich bestolen. Volgens de Ethiopische regering heeft Jans Roosjen zich in 2003 een patent op het graansoort teff toegeëigend. Voor de Ethiopische regering reden dit aan te vechten bij het ICC Hof van Arbitrage in Parijs. In een reactie in de Volkskrant noemt Roosjen de internationale rel waarvan hij het middelpunt is ‘onzinnig’.
Begin
De kiem van het Nederlandse staaltje (agri)culturele toe-eigening ligt volgens de Volkskrant in de zomer van 2003, als Ethiopische landbouwkundigen van 12 verschillende teffsoorten elk 120 kg naar Nederland sturen. In totaal 1.440 kilo ontvangen Jans Roosjen en zijn dorpsgenoot Hans Turkensteen. Ze zijn enthousiast geraakt over het ook wel ‘Abessijns liefdesgras’ genoemde minigraan.
Akkers Veenkoloniën
Ruim vijftien jaar geleden stond het Ethiopische graangewas teff enorm in Nederland in de belangstelling. Onder aanvoering van het verwerkingsbedrijf Soil & Crop Improvement (S&C) in Assen werd het glutenvrije minigraan een regelrechte hype. Het areaal groeide explosief, van 15 hectare in 2002 naar 640 hectare in 2003. Op het hoogtepunt in 2004 stond er in zelfs 820 hectare bij 84 telers, voornamelijk in de Veenkoloniën. De initiatiefnemers droomden al van duizenden hectares teff in Nederland. De marktprognoses bleken echter veel te optimistisch. Na 2006 stopte S&C met de teelt van teff in Nederland omdat het bedrijfseconomisch niet verantwoord was. In 2009 werd S&C failliet verklaard. In Nederland is het oogstrisico en daarmee het risico op kwaliteitsverlies erg groot. Teff moet hier na de oogst drie tot vier dagen drogen in het zwad. Eén buitje heeft grote negatieve invloed op de kwaliteit. Gezien het klimaatrisico kan teff in Nederland de concurrentie met de gangbare granen niet aan.
Teffoorlog
Op 22 juli 2003 vraagt Roosjen twee patenten aan bij de Octrooiraad in Den Haag en wat later nog een Europees patent. Dat is vandaag de dag geldig in Duitsland, België, Oostenrijk, het Verenigd Koninkrijk en Italië. Het zijn deze patenten waartegen de Ethiopische regering nu te hoop loopt in het door de Franse krant Le Monde tot ‘teffoorlog’ gebombardeerde conflict. ‘De afgelopen negen maanden zijn er uitgebreide pogingen gedaan Ethiopië’s patentrecht op teff terug te winnen’, zei Getahun Mekuria, minister van wetenschap en technologie, onlangs in het Ethiopische parlement. Na jaren van vergeefs onderhandelen en campagne voeren zit er volgens Mekuria niets anders op ‘dan ons recht te halen langs juridische weg’. De Ethiopische regering stapt daarom naar het Hof van Arbitrage van de Internationale Kamer van Koophandel in Parijs. Volgens de Volkskrant willen Roosjen en Turkensteen van Prograin International niet veel kwijt over de affaire, maar één ding willen ze wel gezegd hebben: het is nooit de bedoeling geweest om injera af te pakken van de Ethiopiërs. Het ging hem er alleen maar om dat teff ook andere kwaliteiten heeft, waaraan de Ethiopiërs nooit hebben gedacht. Bijvoorbeeld dat je er ook lekker brood mee kunt bakken. ‘Daar hebben wij een patent voor ontwikkeld.’ De redactie van Akkerwijzer heeft geprobeerd voor een reactie maar kreeg op geen telefoonaansluiting gehoor. Op de website van www.teff-grain.com staat wel vermeld dat Prograin International bv beschikt over enkele teff patenten.
