Column: Vermeerdering eigen zaaizaad

Elk jaar krijgen we van Plantum een meldingsformulier voor het gebruik van eigen vermeerderd zaaizaad en pootgoed. Op de voorkant staat als eerste zin dat we daartoe wettelijk verplicht zijn.

Daar valt wat over te zeggen. In het verleden is daar al eens een proces over gevoerd, zowel in Europa als in de Verenigde Staten. Aanleiding was dat eigen zaaizaadvermeerdering voor eigen gebruik een bestaand boerenprivilege is. De zaak diende voor het Europese hof. Die deed de volgende uitspraak: Er mag vergoeding worden gevraagd door kwekers voor vermeerdering van rassen voor eigen gebruik. Er mag geen gebruik worden gemaakt van persoonlijke bedrijfsgegevens. Bedrijfsomvang, bouwplangegevens, oppervlaktes zijn daar voorbeelden van. Dat zet de hele wettelijke verplichting, zoals vermeld in het meldingsformulier van Plantum, op losse schroeven.

Er wordt veel gedacht dat het geïnde geld terecht komt bij kleine kwekers die grote inspanning verrichten om een nog beter ras te kweken. Nog hogere opbrengsten, nog meer ziekteresistentie of klimaattolerantie. Als het hen lukt een dergelijk ras op de rassenlijst te krijgen, mogen ze daar goed voor worden betaald. Een nog veel grotere groep krijgt nooit iets op de rassenlijst, zij krijgt niks.

Echter, grote internationale bedrijven die als strategie het opkopen van zaaizaadveredelingsbedrijven hebben, ontvangen ook ruim. Monsanto is zo'n multinational. Het geld wat dit concern bijvoorbeeld voor graanrassen ontvangt, kan net zo goed worden besteed aan tropisch suiker- of zetmeelmaïs, tabak, tapioca of genmanipulatie. Daar kunnen boeren soms helemaal geen zaaizaad meer van winnen.

Daartoe laten we ons toch niet verplichten. Het hof van Brussel heeft ons via een omweg een mogelijkheid geboden. Het is altijd even nadenken voordat we klakkeloos formulieren invullen en terugsturen.

Henk Nienhuis