Windowdressing in optima forma

2018 en daar was ie dan: weer een andere visie op landbouw. Na de Houtskoolschets van Verburg, de visie van Dijksma (hoogproductieve landbouw redt het klimaat) en van Van Dam (afschaffing inkomenssubsidies) kwam minister Schouten met haar droomscenario: kringlooplandbouw.

Aan de gepresenteerde visie ontbreekt eigenlijk weer één ding: praktische kennis van de landbouw.

De landbouw is momenteel de enige sector die kringlopen sluit. Onder andere met het verwerken van tonnen voedselresten uit de humane voedselindustrie of het vastleggen van CO2 op grasland en in akkergewassen. Geen andere sector presteert dit. En geen andere sector laat zich de milieuoverlast van andere partijen aanpraten.

Want sturen we de emissies door fossiele brandstoffen weer naar Saoedi Arabië? Eisen we een kringloop van Schiphol? Beperken we in Nederland de toevoeging van chemische stoffen in stookolie voor containerschepen - waarmee we het meest vervuilende land wereldwijd zijn? En waar blijft de kringloop voor de poepende Nederlandse burger (reeds 16 miljoen exemplaren)? Sturen we bijvoorbeeld zijn/haar mineralen terug naar de exotische landen waar onze uitheemse groenten, fruit, granen of plantaardige oliën vandaan komen?

Ook aan de Klimaattafel worden de boerenbelangen op z’n zachtst gezegd, verkwanseld. Onze eigen 'landbouwvoormannen' werken mee aan het demoniseren van hun achterban. En zitten er bij als voor de landbouw een andere uitgangsdatum wordt voorgesteld en twee decennia CO2-reductie wordt weggepoetst. Bij de besprekingen van het Deltaplan biodiversiteit heerst dezelfde mores: alleen de zuivelindustrie heeft toegezegd de controle op de boeren te borgen. Alle andere sectoren hebben daar geen enkele toezegging over gedaan. Wie controleert andere ketenpartijen op het nakomen van hun toezeggingen? Wie staat garant dat toegezegde financiële vergoedingen ook werkelijk aan de boer worden uitbetaald?

De landbouw als zondebok voor alle klimaatschade is kinderlijk eenvoudig te realiseren met de jaknikkers die nu aan tafel zitten. Maar zal voor klimaat en milieu geen enkele vooruitgang betekenen, zoals serieuze wetenschappelijke studies aantonen.

Wat volslagen ontbreekt in de ministeriële visie over kringlooplandbouw, is realiseerbaarheid. Zo ontbreken haalbaarheidsonderzoeken en een kosten-batenanalyse. Want wat betekenen de huidige voorstellen voor de kostprijsontwikkeling per liter melk en het gelijke speelveld voor de Nederlandse boeren binnen de EU? Hoe gaan we om met internationale handelsverdragen waarbij klimaatschadelijke productiemethodes over onze grenzen komen? Hoe gaat de burger daadwerkelijk betalen voor zijn eisenpakket? Kringlooplandbouw vraagt meer arbeid: hoe gaan we dit arbeidsvraagstuk oplossen? De meeste boeren lopen nu al op hun tenen om het werk rond te zetten en aan alle onzinnige, opgelegde regels te voldoen.

Tot op heden wordt elke kostenverhoging voor de boeren door nieuwe (boven)wettelijke eisen, afgedaan met onverschilligheid. De staatsteunbeschikking fosfaatrechtenstelsel is daar een voorbeeld van: het fosfaatrechtenstelsel verhoogt de kostprijs per liter melk met 8 procent, maar omdat melkveehouders deze kosten nergens kunnen verhalen, voldoet het aan de staatsteunvoorwaarden. Terwijl blijkt dat men zich goed realiseert dat dit zal leiden tot meer bedrijfsbeëindigingen.

Ook de zuivelindustrie is een ster in het verhogen van de kostprijs van melk zonder meetbare, positieve resultaten voor de melkveehouders (Duurzame Zuivelketen). En mengen vervolgens zelf plantaardige oliën door onze melk.

De visies van de laatste ministers en staatssecretarissen voor landbouw, in samenspraak met landbouwvoormannen, hebben ons verderaf gebracht van kringlooplandbouw dan ooit. Na meer dan vijftig jaar GLB lag vorig jaar het inkomen van de gemiddelde boer op slechts 47,5 procent van de gemiddelde burger (bron: Eurostat) en dit was het hoogste landbouwinkomen in twaalf jaar.

Voor minister Schouten de boeren nog meer kostenverhogende en concurrentievervalsende maatregelen op wil leggen, stel ik voor eerst maatregelen te implementeren waardoor boeren hun volledige kostprijs betaald krijgen uit de markt. Wellicht dat marktpartijen die zelf nooit de rekening betalen voor hun eisen en wensen, zich dan ook bewust worden van wat een kringloop daadwerkelijk moet zijn: het in stand houden van de balans!