Strijdbare NAV gaat producentenorganisatie voor aardappelen opzetten
Centraal thema tijdens het jaarcongres van de NAV was de zoektocht naar nieuwe verdienmodellen. Er komt veel op de sector af, maar hoe kunnen we die bedreigingen omzetten in kansen? En wat zijn de mogelijkheden hiertoe juridisch gezien? Die laatste vraag werd beantwoord door juriste Maria Litjens, die vorig jaar is gepromoveerd op producentenorganisaties en mededinging. „Producentenorganisaties vallen buiten het kartelverbod”, gaf ze haar gehoor mee. „Samenwerking van boeren binnen een dergelijke organisatie is dus mogelijk.” Daar zijn wel enkele voorwaarden aan verbonden. Zo moet een producentenorganisatie worden opgericht door landbouwproducenten, het moet een democratische organisatie zijn, de overheid moet deze erkennen en er moeten minimaal 15 leden zijn. „Die eisen zijn dus helemaal niet zo zwaar.”
Desondanks zijn er in de landbouw maar weinig echte producentenorganisaties die zich focussen op versterking van de marktpositie van boeren, constateerde Litjens. In de varkenshouderij is er de Producenten Organisatie Varkenshouderij, maar dit collectief richt zich meer op belangenbehartiging. Wel is inmiddels een zeer groot deel van de varkenshouders aangesloten bij de POV.
Geen blauwdruk
Wageningen Economic Research heeft onderzoek gedaan naar de mogelijke verdienmodellen voor natuurinclusieve landbouw. Maar het valt nog niet mee om hier iets algemeens over te zeggen, vond econoom Nico Polman van Wageningen Economic Research. „Er is geen blauwdruk voor een verdienmodel. Elk bedrijf en elke situatie is anders. Maar je kunt wel van elkaar leren.”
Er liggen ook kansen voor verdienmodellen in de handel en verwerking van regionale grondstoffen, zei Camiel Hoogland van de Friese toeleverancier Hoogland BV. Hij constateerde tot zijn verbazing dat noordelijke granen naar de Veluwe werden vervoerd en verwerkt, om vervolgens weer te worden afgezet bij noordelijke veehouders. Met zijn bedrijf heeft hij een deel van die keten overgenomen, waardoor de granen uit het noorden ook in die regio worden verwerkt en afgezet. Dat zorgt tegelijkertijd voor een lagere CO2-belasting. „Als dát nu eens op geld gezet kon worden…”
Die boodschap werd ook duidelijk in het verhaal van econoom Carin Rougoor van het CLM. Zij werkt aan een project voor koolstofopslag, in opdracht van onder meer het ministerie van LNV. Is dit een kans of een bedreiging? „Je kunt nu nog kijken naar de mogelijkheden om hier geld aan te verdienen. Je moet niet wachten tot het je opgelegd wordt als bijvoorbeeld een voorwaarde voor GLB-toeslagen. Grijp je kans als sector om er een verdienmodel van te maken.”
Beschikkingsmacht
Secretaris Aleid Dik van de NAV greep haar kans: „Waar moet de NAV zich de komende tijd hard voor maken”, vroeg ze de aanwezige leden. Daar kwam eenduidig naar voren dat de opzet van een producentenorganisatie bovenaan moet staan. Voorzitter Jaap Botma van de Verenigde Telers Akkerbouw (VTA) maakte zich zorgen over de beschikkingsmacht van de aangeboden aardappelen binnen zo’n organisatie. Hij vreesde op basis van eerdere ervaringen dat het niet zou gaan lukken om de afzet van individuele telers te bundelen. Keimpe van der Heide van de NAV was het met hem eens dat het lastig zal worden. „Maar als we blijven denken dat het niet lukt, verandert er nooit iets. De POV heeft het gros van de varkenshouders achter zich staan. Daar kun je forse afspraken in de markt mee maken.”
