Kamerleden vragen Schouten om opheldering in fraudezaak met pootgoed

De Kamerleden vragen de minister welke maatregelen zijn genomen nadat was ontdekt dat een Zeeuwse handelaar ongecertificeerd pootgoed van een Brabantse pootgoedteler had verkocht aan akkerbouwers in Nederland en België. Geurts en Von Martels vinden het voor de pootgoedsector, maar zeker ook voor andere sectoren, heel belangrijk dat fraude snel en doeltreffend wordt aangepakt om imagoschade en toekomstige fraude te voorkomen. „De Nederlandse pootaardappelensector staat wereldwijd op een hoog niveau, hoort bij de wereldtop. Dat maakt de sector kwetsbaar voor imagoschade, zoals bij deze fraude”, zegt Geurts. In zijn ogen heeft de NVWA niet voortvarend genoeg opgetreden in deze zaak.

'FAVV was doortastender'

De Belgische FAVV is doortastender geweest, vindt hij. Deze dienst heeft opdracht gegeven de inmiddels gepote aardappelen op te rooien, om zo te voorkomen dat ze toch worden verhandeld. Een moedig besluit, vindt directeur Geert Staring van Breeders Trust. De NVWA heeft besloten de ongecertificeerde aardappelen die op Nederlands grondgebied zijn gepoot gecontroleerd te laten uitgroeien. Dat deze aardappelen in Nederland mochten blijven staan, leidt tot een inferieur product, en dat kan kwalijk zijn voor de reputatie van de sector, aldus Geurts. Of de Belgische aanpak beter is geweest, wil hij niet zeggen. „Daarvoor heb ik juist de Kamervragen gesteld: ik wil duidelijkheid hierover.”

Geurts en Von Martels vragen de minister naar het onderzoek dat is ingesteld in Nederland en België naar de betreffende fraudeur. Ze willen weten welke maatregelen de NVWA heeft getroffen om een betere internationale afstemming van maatregelen en besluiten te krijgen tussen verschillende lidstaten, zodat voorkomen kan worden dat er verschillende besluiten worden genomen. Tevens vragen ze zich af of er mogelijkheden zijn om de plantaardige keuringsdiensten meer bevoegdheden te geven om op te treden tegen gecertificeerde en niet-gecertificeerde bedrijven.

Schouten heeft in principe drie weken de tijd om met haar reactie te komen. In verband met het zomerreces kan deze termijn langer worden.

'Internationale irritatie en onbegrip'

Breeders Trust begrijpt niet waarom de NVWA heeft besloten de aardappelen op Nederlandse bodem te laten uitgroeien. „Dat is in de ogen van de aardappelsector een lichtvoetige benadering in de handhaving die, naar al snel bleek, internationaal tot irritatie en onbegrip heeft geleid”, zegt Staring. „De Nederlandse pootaardappelsector is in hoge mate afhankelijk van de export en kan het zich niet veroorloven dat er fytosanitair niet daadkrachtig wordt opgetreden en het risico gelopen wordt dat als gevolg daarvan landen de grenzen voor Nederlands pootgoed sluiten dan wel kostbare aanvullende inspecties eisen.” Het succes van de Nederlandse pootgoedexport is in hoge mate gebaseerd op de betrouwbaarheid van het NAK-certificaat dat tevens als Plantenpaspoort dient. „Internationale imagoschade kan de Nederlandse pootaardappelsector haar prominente positie in de wereld doen verliezen.“

Staring vraagt de Kamer of het mogelijk is de op Nederlandse percelen geteelde ongecertificeerde aardappelen alsnog te laten oprooien, „om zodoende de internationale storm die is ontstaan rond deze casus te doen laten luwen”. Tevens pleit hij voor een betere internationale afstemming van maatregelen en besluiten tussen de verschillende lidstaten waarbij voorkomen wordt dat twee of meer lidstaten in een en dezelfde zaak verschillende besluiten nemen die totaal anders uitpakken. „En die tot ongewenste spanningen (kunnen) leiden tussen lidstaten en het (in dit geval internationale aardappel) bedrijfsleven.”

Ook moet de overheid structurele maatregelen treffen om herhaling door de NVWA te voorkomen, stelt Staring. Hij vraagt dit met name in gevallen waarbij de sector fytosanitaire risico’s loopt, zodat de goede naam en exportpositie van Nederland niet meer in gevaar wordt gebracht.

Valse certificaten

Het akkerbouwbedrijf uit Kruisland (NB) heeft van tenminste drie oogstjaren (2016, 2017 en 2018) ongecertificeerd pootgoed afgeleverd. De fraude kwam aan het licht nadat een Belgische teler vraagtekens plaatste bij het NAK-certificaat dat hij had gekregen bij zijn uit Nederland afkomstige aardappelen. Onderzoek van onder meer NAK en Breeders Trust bracht al snel aan het licht dat het ging om een grootschalige fraude met pootgoed dat was voorzien van valse certificaten.