Niet-kerende grondbewerking levert grote bijdrage aan gevecht tegen droogte in Polen
Akkerbouwer Foppe-Jan Dijkstra en WUR-onderzoeker Ciska Nienhuis bezochten een boerderij nabij Rogów in Polen. De Cross Visit werd ondernomen met twee onderzoekers en akkerbouwers uit België en een onderzoeker en een adviseur uit Spanje en had als doel kennis en ervaring uit te wisselen over niet-kerende grondbewerking. Vanuit Polen waren er zes boeren/bedrijfsleiders, vijf adviseurs en een onderzoeker. De uitwisseling gebeurt binnen het NEFERTITI Netwerk. Het gezelschap nam een kijkje op het grote akkerbouwbedrijf van Wiesław Gryn in de regio Zamość. Dit bedrijf is tien jaar geleden begonnen met niet-kerende grondbewerking en de resultaten waren zo goed dat de omgeving het ook steeds meer aan het toepassen is.
Een Poolse onderzoeker gaf een presentatie over de teeltmethode. Tien jaar geleden is hij begonnen met onderzoek naar de effecten van niet-kerende grondbewerking op het gast bedrijf. De omvang van het bedrijf is 1.000 hectare kleigrond en er worden voornamelijk graangewassen, koolzaad en maïs geteeld. De bodem wordt zo min mogelijk bewerkt: er wordt gebruikt gemaakt van directzaai, strokenfrezen en niet-kerende grondbewerking. Het gebied is heuvelachtig en watermanagement vergt aandacht, de resultaten laten zien dat watererosie veel minder voorkomt op percelen waar niet-kerende grondbewerking wordt toegepast. Op deze percelen komen veel meer wormen voor, en deze wormgangen zorgen voor een goede afwatering. Regenwormen zijn in staat door storende bodemlagen te graven, zo ook door de storende bodemlaag op het gast bedrijf. Hierdoor krijgen water en wortels toegang tot diepere bodemlagen en kwamen de wortels van de tarwe tot wel twee meter diep.
De effecten werden heel mooi geïllustreerd tijdens het veldbezoek, waar we drie bodemprofielen van verschillende hoogtes en gewassen bekeken hebben. Onze gastboer vertelde dat akkerbouwers een aantal jaar geleden tijdens een zeer droog seizoen een compensatie kregen voor de opbrengstderving die de droogte veroorzaakt had. Hij kreeg als één van de weinigen geen vergoeding omdat zijn opbrengst bijna niet te lijden had gehad onder de droogte. De opbrengsten bleven de eerste jaren na het toepassen van niet-kerende grondbewerking gelijk, en namen daarna toe.
Sporen
Het draagvermogen van de bodem op het bedrijf neemt toe met niet-kerende grondbewerking, dit werd geïllustreerd met vergelijkende foto’s van percelen van de buren, na een regenbui waren de sporen bij de buren veel dieper dan op het gastbedrijf. Het positieve effect van niet-kerende grondbewerking op het draagvermogen van de bodem zien we ook in Nederland.
Op het gastbedrijf werd veel aandacht besteed aan mechanisatie: de machines werden in de winter onderhouden en zo nodig aangepast. Onze gastboer was probeert graag nieuwe dingen uit, hij en zijn werknemers passen de machine aan naar de omstandigheden op het bedrijf. We kregen een rondleiding langs alle machines en vervolgens werd de werking gedemonstreerd met video’s gemaakt met een drone. Het effect van de grondbewerkingen op de bodem was hierdoor erg goed zichtbaar.
Minder mest
Niet alleen niet-kerende grondwerking werd op het bedrijf onderzocht, ook werden proeven gedaan om de effecten van verschillende mineralen meststoffen in kaart te brengen. Er kan nu 30 procent minder meststoffen worden toegediend dan voor het toepassen van niet-kerende grondbewerking. Uit Nederlands onderzoek blijk dat de totale N voorraad in de bouwvoor toeneemt. De voor de plant beschikbare hoeveelheid N is niet duidelijk hoger.
Er worden voornamelijk maaigewassen geteeld op het bedrijf. Dit verschilt met de akkerbouw in Nederland waar ook veel rooigewassen geteeld worden. Ook de bodem vertoond verschillen met Nederland: de grondwaterstand in Polen is veel lager en het is er heuvelachtig.
De meegekomen boeren zijn na het bezoek geïnspireerd weer naar huis gegaan: de Belgische boeren wonen in een heuvelachtig gebied en gaan meer niet-kerende grondbewerking toepassen om te kijken of het ook een positief effect op hun bedrijf kan hebben. Foppe Jan Dijkstra blijft niet-kerende grondbewerking volgen, maar laat het voorlopig nog bij een proefperceel. Hij ruilt veel land met melkveehouders uit de buurt en heeft daarom meer verwachting van ecoploegen. Zijn verwachting is dat ecoploegen (net als niet-kerende grondbewerking) verslemping tegen kan gaan door de toename van organische stof in de toplaag en daardoor stabielere bodemaggregaten.
NEFERTITI wordt gefinancierd door Horizon 2020 van de Europese Commissie. Janjo de Haan van WUR Open Teelten is aanspreekpunt in Nederland.
