'Stikstofprobleem oplossen? Laat boeren boeren'

De Hoop ziet dat boeren vandaag al bezig zijn met technieken die de uitstoot van stikstof reduceren. Het innovatieve vermogen van de sector is groot, stelt hij, en als boeren worden uitgedaagd om stikstofuitstoot te reduceren, zullen ze die uitdaging aannemen. De consultant wijst erop dat de grootste daling van het stikstofoverschot, en de grootste daling van ammoniakemissie in de landbouw, tot stand is gekomen tijdens de MINAS-periode, toen boeren op een doel konden sturen. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld door het verloop van het nitraatgehalte in het grondwater en het gebruik van mest door melkveebedrijven op zand. Toen MINAS werd vervangen door een systeem van gebruiksnormen, zijn deze dalingen tot een eind gekomen.

„Boeren zijn ondernemers”, stelt De Hoop. „Die moet je uitdagen om doelen te halen - dat is effectiever dan hen voorschriften op te leggen.” Minister Schouten kan op korte termijn stikstofruimte creëren, stelt hij, als ze boeren de ruimte geeft om dat te doen.

Bonus-malus

Als de overheid 200 melkveebedrijven rond Natura 2000-gebieden opkoopt, zal dat zo’n 300 miljoen euro kosten, schat de consultant. En dat leidt tot een reductie van 1 miljoen kilo stikstof per jaar. Als die 300 miljoen wordt ingezet voor een bonus-malusssyteem, zou dat 30 tot 60 miljoen kilo stikstof kunnen schelen. „Het stimuleren van innovaties is veel effectiever dan saneren.”

Op basis van een dertigtal POP3- en andere provinciale projecten heeft De Hoop een aantal innovaties geïdentificeerd die een grote kans bieden om de stikstofuitstoot te verminderen. Als eerste staat daar meer aandacht voor integrale bodemkwaliteit, zodat stikstof en mineralen beter worden benut. Het fors toevoegen van water bij het uitrijden van drijfmest geeft ook goede resultaten, net als de precisietoediening van circulaire meststoffen, en het nemen van voermaatregelen waardoor het eiwit in vers gras beter wordt benut.

Stimuleringsfonds

De Hoop pleit voor een stimuleringsfonds voor de reductie van stikstofverliezen vlakbij Natura 2000-gebieden vanaf half februari 2020, de start van het uitrijdseizoen. In een latere fase kan het fonds worden uitgebreid naar het hele land. Tegelijk moet de regelgeving omschakelen van middel- naar doelvoorschriften, en moet op percelen met een fosfaattekort meer dierlijke mest worden toegestaan. „Op die manier is op korte termijn een reductie van meer dan 50 procent stikstofuitstoot haalbaar”, denkt hij. „En dat is veel meer dan 10 tot 20 procent waar de WUR van uitgaat.”