Meten bodemkwaliteit verschuift naar breder dan gewasproductie

Projecten leren telers hun laboratoriumanalyses beter beoordelen en hoe ze informatie krijgen door een profielkuil te maken. Beeld: Jorg Tönjes

Er bestaan in Nederland meer dan dertig ‘instrumenten’ om bodemkwaliteiten te meten. Tot nu toe richten die meetinstrumenten en –methodes zich op zaken als nutriëntenbeschikbaarheid, zuurgraad of de aanwezigheid van bodemziektes, allemaal factoren met een sterke relatie met gewasproductie of potentiële productie. Nu de bodem behalve productiefactor ook maatschappelijke diensten als waterretentie of biodiversiteit moet leveren, is het logisch dat het meten aan bodemkwaliteit opschuift naar meer eigenschappen van de bodem.

Tijdens de Kennisdag Beter Bodembeheer van 16 januari was het meten van de bodemkwaliteit en vervolgens daar handelingen op baseren een belangrijk onderwerp. Volgens onderzoeker Janjo de Haan is er een lijst met 17 indicatoren, die samen gebruikt kunnen worden om een kwaliteitsindex voor de bodem mee te maken. Chemische, fysische en biologische indicatoren zeggen samen veel over de kwaliteit van de bodem.

De Haan zegt dat van een serie indicatoren vrij duidelijk is wanneer de waardes die we meten goed of slecht zijn. Bij andere waardes is dat minder uitgesproken en soms is er geen duidelijkheid over wat de meting zegt over de kwaliteit van de bodem of is er een niet zo uitgesproken oordeel mogelijk met die waardes. Het is vooral zaak de toegankelijke metingen duidelijk te hebben voor de gebruikers van de grond, zodat telers handelingsperspectief hebben.

Brabant

Henrieke Paul van de ZLTO gaf op de kennisdag uitleg over de praktijk in Brabant. In het project Bodem Up doen (op termijn) duizend boeren in de provincie mee. Met keukentafelgesprekken over de bodemanalyses bij deze boeren en door het maken van een profielkuil met de teler krijgt de teler volgens Paul meer inzicht in de eigen bodem en kan die met meer begrip maatregelen nemen. Als voorbeeld geeft zij het terugdringen van nitraatuitspoeling op de bedrijven, een direct voordeel dat bij Bodem Up behaald kan worden.

Noorden

Bianca Domhof van LTO Noord is lid van het projectteam Bodem APK in de noordelijke drie provincies. Deelnemende boeren bemonsteren op hun bedrijven een goed perceel en een perceel dat ze als minder goed bestempelen. Ze krijgen een rapportje van 8 pagina’s over de analyse en bespreken dat met collega-telers. Domhof: „We vragen ze wat ze bereiken willen. Het doel is dat de telers bewuster bezig zijn met de knoppen waar ze aan kunnen draaien voor een beter bodembeheer.”

In de discussie met de zaal valt op dat deelnemers aan de kennisdag én boeren interesse hebben in de brede analyse. De symposiumgangers willen graag ook meer weten wat de telers bereiken met hun acties op basis van de analyses.

Een belangrijk punt in de aanpak van bodemkwaliteit is volgens deelnemers aan de kennisdag de uitwisseling van grond voor teelten als aardappelen of bollen. Paul: „We zijn ons daar zeker bewust van, ook van pacht- en huurgrond. Toch zeggen we ook: ‘Pak eerst de grond in eigendom aan.’” Domhof vraagt zich af of bij deze roulerende grond het in het verleden voorgestelde Bodempaspoort toch weer van de plank zou mogen komen.