Open Bodem Index zoekt inzicht én beloning biologische componenten

Bodem is van belang voor productie en voor waterbeheer en biodiversiteit. — Bij beoordeling van de bodem staat de landbouwkundige waarde nu vooral voorop. In de toekomst zal de waarde voor de maatschappij zwaarder gaan wegen. Beeld: Jorg Tönjes

De biologische componenten van de Open Bodem Index (OBI) kennen de grootste kennishiaten, vergeleken met de fysische en chemische componenten. Meten aan biologie is daarnaast het duurste en, als de maatschappij doelen aan biologische diversiteit stelt, is de beloning voor die diensten nog een nieuw en onbekend terrein.

Binnen de ‘Bodemcoalitie’ van verzekeraar ASR, de Rabobank en waterbedrijf Vitens is een gemeenschappelijk doel gesteld met de OBI: één taal spreken en met één gecombineerd cijfer komen voor de bodemkwaliteit. Jip Welkers van Vitens zegt dat de index in één oogopslag inzicht zou moeten geven in de bodemkwaliteit. Voor een aantal indicatoren geldt dat er een optimum bestaat. Zit de bodem bij die indicatoren wat te hoog of te laag, dan kan er een kleine strafkorting van de maximale score 10 afgaan.

Hoe de optimale waarden eruit zien hangt af van de grondsoort en van het gebruik van de bodem. Als de landbouwproductie leidend is in de beoordeling, dan verschillen de optima mogelijk van de cijfers die voor biodiversiteit zouden gelden. Landbouwkundige waarde is tot nu toe op landbouwbodems de belangrijkste waarde geweest. Met het toenemende belang van klimaatbestendige bodems neemt watervasthoudendheid en doorlatendheid van de bodem toe in belang.

Josien Kapma van Farm Hack zegt dat de instituten die meewerken aan de OBI meer grip op de bodem willen krijgen. Ze werken samen met de Bodemcoalitie aan handelingsperspectief voor de bodembeheerders. Als de opdracht neerkomt op meer biodiversiteit, zal daar iets tegenover moeten staan, want hier is waarschijnlijk een beperkter voordeel voor de landbouwopbrengst te krijgen. Kapma: „Dan zal er boter bij de vis moeten voor de boer. Als mensen het anders willen, zullen ze de kosten voor de boer moeten opbrengen.”

Grote hoop

De Open Bodem Index is een cijfer voor de bodem op een perceel. Agrarische ondernemers gebruiken binnen hun bedrijf meer percelen en pachten, huren en ruilen grond. Dat maakt dat producten en voordelen van een betere bodem ergens samen komen op de grote hoop. De suikerbieten van meerdere percelen, meerdere bedrijven, komen samen in de fabriek en het eindproduct. Hetzelfde geldt voor andere akkerbouwproducten of melk, in het geval van veehouders. Daarmee kan de OBI dus niet een keurmerk zijn. Het kan volgens de opstellers wel een indicator zijn binnen certificering.