Schouten maakt zich zorgen om GLB-fraude in Oost-Europa

Een rapport van Transparency International heeft onthuld dat Babiš als premier tientallen miljoenen euro's aan Europese subsidies heeft ontvangen. Dit omdat hij eigenaar blijkt te zijn van Agrofert, een conglomeraat van hoofdzakelijk agrarische bedrijven. Volgens Europese en Tsjechische anticorruptieregels mogen personen die beslissen over Europese subsidies zelf geen ontvanger van die subsidies zijn. Toen Babiš in december 2018 premier werd, zou hij zijn belangen in Agrofert daarom in een stichting hebben ondergebracht, maar het rapport van Transparency International toonde aan dat de premier de voornaamste begunstigde en de belangrijkste beheerder van die stichtingen is. Hij zou in de periode van 2013 tot 2017 tussen de 42 en 82 miljoen euro hebben ontvangen aan Europese subsidies.

De onthullingen hebben eerder al geleid tot vragen in het Europees Parlement. Met een overweldigende meerderheid stemde het EP in december 2018 in met een resolutie die de Europese Commissie opdroeg om de legaliteit van deze subsidiestroom uitgebreid te onderzoeken. Uitgelekte documenten uit het onderzoek dat daarop volgde, toonden aan dat er inderdaad een belangenconflict was, en dat Agrifert 17,5 miljoen euro aan de EU zou moeten terugbetalen.

Oost-Europa

Maar Tsjechië is niet het enige Europese land waar GLB-gelden worden gebruikt voor eigen gewin. Uit een onderzoek van de New York Times bleek bijvoorbeeld dat de Hongaarse premier Viktor Orban politieke vrienden en familieleden grote stukken landbouwgrond heeft verkocht, die eigendom waren van de staat. zodat de nieuwe eigenaren voor die gronden hectaretoeslagen konden krijgen. In Slowakije worden kleine boeren volgens de krant afgeperst door criminele bendes vanwege de subsidies die ze ontvangen.

Schouten vindt deze zaken zorgwekkend. „Het is van het grootste belang dat dit door de Europese Commissie wordt uitgezocht", schrijft ze. Het GLB moet volgens haar in alle EU-lidstaten op rechtmatige wijze worden uitgevoerd, en als dat niet zo is, moeten én de lidstaat én de Europese Commissie daarop handelen. Ze wil verder geen oordeel geven omdat het onderzoek van de Commissie nog loopt.

Krimp GLB

De SP'ers Frank Futselaar en Renske Leijten concluderen dat deze zaken aantonen dat het systeem van Europese landbouwsubsidies compleet tekortschiet en pleiten voor een drastische krimp van het landbouwbudget. De minister deelt die conclusies niet. Daarentegen wijst ze op het voornemen van de Commissie om in het nieuwe GLB de maximale subsidie per bedrijf te limiteren - volgens de voorstellen wordt er voor bedragen vanaf 60.000 euro een oplopende korting ingevoerd, en is de maximale subsidie gelimiteerd op 100.000 euro.

In de onderhandelingen over het Meerjarig Financieel Kader (MFK), het budget voor de Europese Commissie voor de komende zeven jaar, is Nederland wel een van de landen die pleiten voor een kleiner budget, en daarom ook voor het verlagen van het budget voor het GLB en de cohesiefondsen (de fondsen voor plattelandsontwikkeling). Met dit standpunt staat Nederland regelrecht tegenover de Oost-Europese lidstaten, die vinden dat deze budgetten minstens op peil moeten worden gehouden.