‘Snel besluit nodig over financiële ondersteuning om drama’s te voorkomen’

De coronacrisis drukt op de hele keten, maar met name op de telers die gespecialiseerd zijn in de lange bewaring van fritesaardappelen. „Als er niets gebeurt, raken ze een heel groot deel van hun jaaromzet kwijt.”

Steunmaatregelen zijn te generiek

De steunmaatregelen die het Kabinet heeft afgekondigd werken niet voor deze telers, omdat ze te generiek zijn, stelt Hoogendijk. En ook de maatregelen voor het verschuiven van liquiditeit lossen niets op. „Ze zijn hun jaaromzet kwijt, dat los je daar echt niet mee op.” Deze crisis vraagt om specifieke maatregelen, benadrukt hij. Een concrete invulling hiervan ligt nog niet op tafel, maar de uitkomst ervan heeft hij heel helder voor ogen: „Het overschot aan aardappelen moet van de markt.”

De Brancheorganisatie (BO) Akkerbouw voert voortdurend overleg met het ministerie van LNV over de crisis en mogelijke oplossingsrichtingen. „Nu zijn we vooral aan het verkennen: welke routes kunnen we lopen.” Hij begrijpt dat een (financiële) oplossing niet één-twee-drie voor handen is, maar hij zou nog liever vandaag dan morgen met een antwoord naar de telers stappen. „Elke dag dat ze aardappelen moeten bewaren waar geen afzetmarkt voor is, kost geld.”

1 Miljoen ton fritesaardappelen over

Het probleem is groot: een voorraad van circa 1 miljoen ton fritesaardappelen hangt boven de markt. Deze niet te verwerken voorraad fritesaardappelen vertegenwoordigt een waarde van 160 tot 200 miljoen euro. Op dit moment ligt er bij aardappeltelers verspreid over Nederland circa 1,5 miljoen ton fritesaardappelen van oogst 2019 in de bewaring. Geraamd wordt dat dit seizoen nog een derde deel van de huidige voorraad aardappelen kan worden verwerkt. Maar voor die overige 1 miljoen ton aardappelen is botweg geen afnemer. En als er niets gebeurt komt de rekening hiervan grotendeels op het bordje van de boer, is de verwachting.

Dit gaat het ondernemersrisico te boven, stelt Hoogendijk. „Als sector zijn we er wel aan gewend dat het ene jaar anders is dan het andere. En over het algemeen valt er binnen de afzet nog wel wat te schuiven. Maar nu is de vraag zo breed weggevallen… hier was niet op voor te sorteren.”

Zorgen over teeltseizoen 2020

Ook voor komend teeltseizoen is er grote zorg. „2020 wordt een ingewikkeld jaar. Er lijkt een recessie aan te komen. Akkerbouwers maken zich ernstig zorgen over de prijsvorming, niet alleen voor komend teeltseizoen maar ook voor de jaren daarna.”

In de volle breedte van de akkerbouw staan de seinen op oranje of zelfs al op rood, vindt Hoogendijk. „Ook de graan- en de suikerprijs staan onder druk.” Dat die zorgen breed leven, bleek deze week ook uit een ledenpeiling van de NAV: Akkerbouwers maken zich vooral zorgen over de afzet van consumptieaardappelen. Maar ook de uientelers zijn ongerust: ongeveer 35 procent van de NAV-uientelers voorziet problemen met name door het wegvallen van afnemers en de lage prijzen. Bij de andere gewassen loopt 20 procent van de leden tegen problemen aan bij de afzet van bijvoorbeeld graan.

Productielijnen stilgezet

Als gevolg van de ingezakte vraag naar aardappel(-producten) heeft Farm Frites de vers-lijn stopgezet. Ook de diepvrieslijnen draaien niet of op lagere capaciteit, omdat de vrieshuizen vollopen. De fritesproducent roept zijn telers in een brief op hun aardappelen langer te bewaren. Ook bij Aviko ligt de productie van verse frites stil, de productie van diepvriesproducten draait op een lager pitje. Dirk de Lugt, voorzitter van de Raad van Beheer van moederbedrijf Royal Cosun, spreekt in deze situatie van een geluk dat recent nieuwe vriescapaciteit is gebouwd in Steenderen (GD) en in Duitsland. „Maar uiteindelijk gaan we het ook hier voelen.” De productiestop was de enige optie, zegt hij. „Er komt geen bestelling meer binnen, de lijnen stil zetten is dan het eerste wat je moet doen. De grote vraag is: hoe lang gaat dit duren.”

Alle corona-updates voor boeren en tuinders vindt u in ons Liveblog, dit is te vinden via de homepage of hieronder. Het liveblog wordt continu geüpdatet.