Snelle toezegging over financiële compensatie eerste stap in reddingsplan fritesaardappelsector
De harde feiten: Van de 1,5 miljoen ton aardappelen die momenteel nog bij akkerbouwers in de bewaarplaatsen ligt, kan naar verwachting nog maximaal 0,5 miljoen ton worden verwerkt en verkocht dan wel opgeslagen door de industrie. Voor de overige 1 miljoen ton is op dit moment geen bestemming. De waarde van deze aardappelen is hierdoor in één klap onderuit gegaan. „De normale prijs was 15 tot 20 cent per kilo, nu gaat dat richting 0 cent, afhankelijk van wat afnemers er nog mee kunnen doen”, zegt directeur André Hoogendijk van Brancheorganisatie Akkerbouw.
‘Voedselverspilling beperken’
Inzet is dat deze aardappelen zoveel als mogelijk worden afgezet, want „we willen voedselverspilling beperken”. Daarbij wordt gekeken naar verschillende opties: verwerking bij de zetmeelindustrie in Nederland en Duitsland, de productie van bio-ethanol, vergisting en veevoer. Een belangrijke rol is ook weggelegd voor de verkoop voor humane consumptie, huisverkoop door akkerbouwers en donaties aan voedselbanken. Vanuit de keten zelf zijn hiertoe al veel acties opgezet. BO Akkerbouw heeft samen met Ontwerpbureau Doordacht de actie Benefrietactie opgezet, waarmee ze alle Nederlanders oproepen om aardappelen en zeker ook een frietje te eten en hierop te trakteren in de maand april.
Al deze acties moeten helpen voorkomen dat aardappelen achter de schuur komen te liggen of, nog erger, op het land worden uitgereden. „Dat willen we absoluut zien te voorkomen”, zegt Hoogendijk. „Niet alleen om het verlies voor de sector, maar ook om fytosanitaire redenen.”
Hoge kosten voor bewaring
Maar al deze mooie acties ten spijt, de verliezen voor de hele keten zijn groot, zeer groot. De partijen in de keten roepen de overheid dan ook op met een eenmalige compensatieregeling over de brug te komen. En wel zo snel mogelijk. „Iedere dag uitstel betekent langer bewaren en dus hogere kosten voor de telers.”
Als die toezegging er is, volgt stap 2: de invulling. „Daar hebben we wel onze ideeën over, maar die moeten we eerst met elkaar uitwerken”, zegt Hoogendijk. Hij denkt dat het, in vergelijking met bijvoorbeeld de sierteelt relatief eenvoudig is te regelen. „Aardappelen zijn wat dat betreft een makkelijk product; er zijn weinig prijsverschillen tussen rassen. Bloemen hebben voor elk ras en soort een andere waarde, dat maakt het veel ingewikkelder om de schade per ondernemer te bepalen.”
Concrete adviezen voor telers heeft hij nu niet. „Het is eerst zaak dat er duidelijkheid komt over een compensatieregeling. Dan kan iedere teler daarmee zijn eigen afweging maken.” Een juridische discussie over afnameplicht of overmacht is volgens Hoogendijk op dit moment niet de juiste weg. „We moeten zo snel mogelijk van die aardappelen af. Dat lukt alleen als we gezamenlijk optrekken.”
Staatssteun verruimd tot 100.000 euro per bedrijf
Voor een financiële compensatie heeft de Europese Commissie de grens voor staatssteun verruimd tot 100.000 euro bedrijf. Deze ruimte is er, maar het Kabinet moet besluiten of Nederland ook daadwerkelijk compensatie gaat verlenen. Hoogendijk schat in dat met een bijdrage binnen het door Brussel vastgestelde maximum veel bedrijven geholpen zullen zijn. „Ik denk dat we met deze bijdrage 90 procent van de in de kern gezonde bedrijven kunnen helpen het hoofd boven water te houden.”
In een digitale vergadering met LNV heeft de fritesaardappelketen deze week uitvoerig overlegd over alle opties. Het financiële deel was daarin het spannendste onderwerp. De sector werkt aan een voorstel voor de financiële compensatie en verwacht dit nog deze week bij het ministerie neer te leggen. Het wachten is dan op het antwoord van het Kabinet.
