Oppervlaktewater ruimt groot deel fosfaat zelf op
Dat blijkt uit nieuw onderzoek door promovendus Bas van der Grift van onderzoeksinstituut Deltares en de Universiteit van Utrecht.
Ijzer-hydroxyfosfaat
Het fosfaatbindende effect ontstaat doordat het grondwater dat kwelt in sloten en beken en op veel plekken in Nederland ijzerhoudend is. Het ijzer in het water reageert met fosfaat waardoor het fosfaat neerslaat als het mineraal ijzer-hydroxyfosfaat, wat in de slootbodem wordt opgevangen.
Het grootste deel van het fosfaat dat in het oppervlaktewater aanwezig is, is daardoor niet direct beschikbaar voor opname door algen of andere waterorganismes. Dat is door Van der Grift vastgesteld in een uitgebreide veldcampagne in zes door landbouw gedomineerde stroomgebieden. In de doorrekening van de effecten van het mestbeleid op de waterkwaliteit zou hier rekening mee moeten worden gehouden, stelt Van der Grift.
Snel
De resultaten tonen aan dat voor Nederlandse regionale stroomgebieden of polders het gedrag van fosfaat niet los gezien kan worden van het gedrag van ijzer, dat het fosfaat bindt. De omvorming tot ijzer-hydroxyfosfaat duurt minuten tot enkele uren afhankelijk van de temperatuur, pH en beschikbare zuurstof. In de winter kan het daarom iets langer duren. Niettemin is het een snel en effectief proces.
Het 'rustige' Nederlandse watersysteem met polders, beken vol stuwen en traag stromende sloten en vaarten helpt vervolgens dit fosfaat in de waterbodem vast te houden. Onderzoek in twee polders heft aangetoond dat dit bezonken fosfaat het niet snel meer opwervelt.
Dus met voldoende ijzerhoudend grondwater in de sloot en door de kunstmatige inrichting van ons Nederlandse watersysteem zijn de problemen met eutrofiëring (vermesting van het water) door intensieve landbouw veel minder dan op basis van de fosfaatbelasting mag worden verwacht.
Mestbeleid
In het mestbeleid zou hier voortaan rekening mee moeten worden gehouden, zegt Van der Grift in de Volkskrant. Het zou volgens hem het logisch zijn de toegestane uitstoot afhankelijk te maken van het water waar het fosfaat uiteindelijk in terecht komt.
Op dit moment wordt bij het doorrekenen van maatregelen heel gedetailleerd naar de aanvoer gekeken, geeft hij aan. "De verdeling van de geproduceerde mest is bij wijze van spreken per perceel geregeld. Maar om te kijken wat die fosfaat in het water doet, gaat men er gemakshalve van uit dat het effect overal hetzelfde is. Wij hebben aangetoond dat dat niet klopt”, zo citeert de krant de promovendus.
