‘Zelf composteren, dan de tijd nemen’

Uitleg over composteren door lector duurzaam bodembeheer Emiel Elferink. Beeld: Jorg Tönjes

Agrarische ondernemers die zelf compost op hun erf maken, moeten uitgaan van veel meer tijd dan professionele bedrijven in de compostverwerking. Het maken van Keurcompost op zo’n bedrijf kost maximaal 8 weken, op eigen erf kost composteren al snel een paar maanden. Lector Duurzaam Bodembeheer Emiel Elferink van agrarische opleider Van Hall gaf telers uitleg over het proces van composteren en de regels die voor telers gelden.

Natuurgrascompost — Het bodemleven kan op het bedrijf van familie Mulder de grove compost op het land nog verder afbreken. Beeld: Jorg Tönjes

Bij de Drentse akkerbouwer Johan Mulder in Donderen is de grondstof van de compost nog zichtbaar, als het op de akker verspreid wordt. Mulder gebruikt natuurgras om compost te maken. Elferink zegt dat agrarische bedrijven niet, zoals echte composteringsbedrijven, de compost mogen omzetten. Staatsbosbeheer brengt daarom natuurgrasmaaisel bij Mulder, waarna de akkerbouwer het zo goed mogelijk laat liggen op het erf om het in compost te laten veranderen. Het is dan volgens Elferink belangrijk dat de berg gras niet te groot is. „Als de temperatuur in de hoop te hoog kan oplopen, is er een hoog risico op brand. In de vijftien jaren dat Mulder zelf compost ‘maakte’, is zes keer een brandje in de hopen ontstaan.”

Benodigde condities

Elferink noemt meerdere condities voor het goed ‘maken’ van compost uit natuurgrasmaaisel:

Hopen die niet breder zijn dan een paar (2) meter.
De temperatuur moet gedurende een paar dagen boven de 60 graden komen, maar niet boven de 70.
Genoeg vocht: „Als je erin knijpt valt er een druppel, niet minder, ook niet een straaltje water. Te droog? Sproeier erop!”
Genoeg lucht: „Voor het goed omzetten van organisch materiaal is minimaal 10 tot 15 procent lucht in de hoop nodig.”
De juiste C:N verhouding: „Die moet bij de start liggen tussen de 50:1 en 30:1”

De hoop afdekken kan, maar er moet lucht bij komen, anders zal de hoop volgens Elferink gaan fermenteren. Dan gaat de compost lijken op bokashi. „De compost is het beste, als de C:N verhouding in het eindproduct tussen de 10:1 en 15:1 ligt. Daar moet je met de beginverhouding op sturen. De keuze van het beginmateriaal is bepalend voor de eindverhouding.”

Regels

De regels schrijven voor dat je het materiaal aanvoert en afvoert vanuit een gebied met een straal van 5 kilometer. Omzetten mag niet, maar de teler mag wel zelf de bult nazoeken op ‘rotzooi’. Dat geeft de mogelijkheid om toch wat te wroeten in de hoop en plastic of ander afval uit de natuur eruit te zoeken, zegt Elferink. Bijkomend voordeel is dat de hoop stiekem toch wat omgezet wordt.

Onkruidzaden

De temperatuur van meer dan 60 graden tijdens de compostering, doodt de onkruidzaden in de hoop. Elferink: „Maak je geen compost maar bokashi met fermentatie, dan is het onkruidzaad ook niet meer kiemkrachtig, zo blijkt. Dat komt door de zuurgraad bij dat proces. Ook wormencompost bevat geen kiemkrachtige onkruidzaden. Als het goed is, is de complete bult dan door de wormen heen geweest.”