Oproep voorzitter POC: ‘Vrije aardappelen daadwerkelijk vrij houden’

De Producenten Organisatie Consumptieaardappelen (POC) denkt dat het de positie van de telers enorm versterkt, als de overtonnen of ‘meeleveraardappelen’ niet bij voorbaat al worden toegezegd aan dezelfde afnemer als waarmee het contract is afgesloten. Volgens de POC is het veel verstandiger om bij het afsluiten van het contract nog geen afspraken te maken voor de overtonnen en deze aardappelen ook daadwerkelijk als vrije aardappelen te zien. „Op deze manier kun je als teler proberen het maximale uit de markt te halen. De afnemers zullen een tandje moeten bijzetten om die aardappelen ook in handen te krijgen. In een krappe markt kan dat voor de individuele teler een voordeel opleveren door dan de meest biedende afnemer te kiezen. In een marktsituatie met een overaanbod maakt het waarschijnlijk weinig uit”, aldus de POC. Voor de hele sector is het vrij houden van de overtonnen altijd van invloed, want het gaat waarschijnlijk om 15 tot 25 procent van de totale oogst in een jaar.

Negatieve invloed

In een toelichting legt POC-voorzitter Keimpe van der Heide de achtergrond van deze visie uit. „Omdat tot nog toe een groot deel van deze overtonnen al bij voorbaat aan de contracterende partij worden toegezegd, heeft dit voor de teler een negatieve invloed op de markt. Wanneer de prijs op de vrije markt oploopt, hoeven de afnemers door het grote volume aan gecontracteerde en meeleveraardappelen op dat moment geen vrije aardappelen te kopen, waardoor de prijs niet verder oploopt. Door de overtonnen vrij te houden, moeten afnemers eerder vrije aardappelen kopen en kan de prijs eerder stijgen.”

Slapende reus

Door de bestemming bij het contracteren nog in het ongewisse te laten, gaan de overtonnen deel uit maken van de ‘slapende reus’ die de POC graag boven de markt ziet hangen. Keimpe van der Heide: „Deze slapende reus is dan een grote groep telers die door het lidmaatschap van de POC elkaar kunnen informeren en zo nodig samen een bepaalde richting in de markt afspreken en beschikken over een flinke hoeveelheid aardappelen, waarvan nog niet bekend is welke kant ze opgaan. Als we dit met elkaar kunnen realiseren, hoeven telers niet in alle omstandigheden maar lijdzaam af te wachten wat er gaat gebeuren, omdat je alleen toch geen invloed op de markt hebt. Door nu samen in de POC het spel mee te spelen, kunnen telers wel degelijk invloed uitoefenen op de markt. Dit wordt nog des te interessanter als de POC navolging krijgt in de andere EU-5 landen, in ieder geval in België, Frankrijk en Duitsland. Vanuit die landen wordt al met grote belangstelling gekeken naar de POC in Nederland.”

Positie versterken

„Het is geen nieuw idee. We willen de aardappeltelers echter wijzen op hun positie richting afnemers en de mogelijkheid deze in de toekomst te versterken,” stelt Keimpe van der Heide uit Dronten. Hij benadrukt dat het niet voor elke teler opgaat. „Teel je bijvoorbeeld een specifiek ras voor een bepaalde verwerker dan heb je weinig of geen mogelijkheid om je vrije aardappelen bij een andere afnemer aan te bieden. Maar met een ras die meerdere afnemers verwerken verkeer je toch in een andere positie.”

Langere termijn

Het advies is ook niet voor de korte termijn bedoeld. „Door de actuele marktsituatie zijn er dit jaar weinig afzetmogelijkheden. Maar in jaren met een beperkt aanbod verwerf je zo wel een betere positie en genereer je waarschijnlijk een hogere prijs voor je vrije-/meeleveraardappelen.” Hij verwijst daarbij naar de situatie in 2018 toen de fritesfabrikanten blij waren als ze voldoende aardappelen konden krijgen met als gevolg aanzienlijk hogere prijzen.

3/4 areaal onder contract

Van der Heide schat dat momenteel circa 3/4 van het Nederlandse aardappelareaal onder contract ligt. „Bij de contracten gaat het dan veelal om circa 25 ton/ha. De resterende zijn dan vrijeaardappelen. Door deze niet vast te leggen ben je vrijer.”

Denken

De POC-voorzitter onderstreept dat het streven is om zo veel mogelijk telers op een lijn te krijgen. „We willen de telers aan het denken zetten om niet zomaar de meeleveraardappelen aan de afnemer toe te zeggen.” Om daadwerkelijk een partij te zijn richting de verwerkende industrie wil de POC ook telers in de andere belangrijke aardappellanden Duitsland, België en Frankrijk achter haar plannen scharen. „Via de omnibusregeling biedt de EU ons de mogelijkheid om als producentenorganisatie gezamenlijk op te trekken en zo een betere positie te verwerven richting de aardappelverwerkende industrie. Daar moeten we dan ook gebruik van maken.” Inmiddels lopen er contacten met Duitse en Belgische telersorganisaties. „Ze willen weten hoe het hier functioneert. Wij bieden hen aan te helpen bij de oprichting van een producentenorganisatie.”

Ledenwerving

In januari 2020 is de POC officieel van start gegaan. Momenteel telt de POC circa 100 leden. „Met circa 3.000 tot 4.000 akkerbouwers die aardappelen telen streven we naar een ledental van 700 tot 1.000. Bij een dergelijke omvang ben je ook een partij waar anderen rekening mee zullen houden,” aldus Van der Heide. Wat betreft de ledenwerving heeft het coronavirus roet in het eten gegooid. „Deze winter hadden we verschillende bijeenkomsten op de agenda staan om onze plannen te presenteren en hierover te discussiëren. Die gaan dus allemaal niet door,” besluit Van der Heide.