Kust kleigrond kan flink opknappen dankzij koudegolf
De bodemstructuur heeft te lijden van kletsnatte winters zonder vorst. Hoe groot zijn de voordelen, nu de hevigste februari koudegolf sinds tijden op het programma staat?
Intenser dan 2012
Het is namelijk vrijwel zeker dat de laatste koudegolf die Nederland in de greep had, door de huidige wordt overtroffen. Dat zou een record betekenen tot nu toe deze eeuw. In februari 2012 duurde de koudegolf met aaneengesloten temperaturen onder het vriespunt 10 dagen en vroor het 5 nachten streng, gemeten in de Bilt. Nu berekent het KNMI voor de Bilt (gemeten vanaf zondag 7 februari) een serie van maar liefst 14 ijsdagen met 5 nachten strenge vorst. Al is de onzekerheid vanzelfsprekend vrij groot, vanaf komend weekend. Komt deze verwachting uit, dan moeten we voor een vergelijkbare koudegolf terug naar 1986.
Klik hier voor de lijst met koudegolven in de Bilt sinds 1901.
De voordelen van de strenge vorst zijn groter, naarmate de vorst dieper de grond indringt. Dan kan ook de verstorende ploegzool laag worden doorbroken en profiteert niet alleen de toplaag maar ok de ondergrond, zegt Wagenings wetenschapper Derk van Balen. De voordelen zijn op kleigronden zoals in Lelystad waar hij werkzaam is, veel groter dan op zand-en dalgronden.
Sneeuwdek hoogte
Maar de mate waarin de vorst de grond indringt hangt eveneens af van de grondsoort, blijkt uit Wagenings onderzoek, uitgevoerd in de jaren ’80 van de vorige eeuw. Strenge vorst dringt lang niet zo snel in natte klei dan in droog zand. Veengrond vertraagt vorstindringing het meest. Dat heeft met het vochtgehalte van de bodem te maken, weet Veenkoloniaal Delphy adviseur Bert Huizinga uit ervaring. Ook speelt begroeiing en aan-of afwezigheid van een gesloten sneeuwdek een rol.
Een sneeuwlaag van 10 centimeter halveert de indringingsdiepte, vergeleken met kale grond. Met name in het rivierengebied, Oost-Brabant, Noord-Limburg en heel Oost-Nederland is dat op veel plaatsen het geval. Langs de Duitse grens van Noord-Limburg tot en met Twente is de meeste sneeuw gevallen, tot wel 30 centimeter. In Zeeland en de Noordelijke kleigebieden viel tot nu toe de minste sneeuw. Dat blijkt uit gegevens van Noordweer Benelux en de officiële waarnemingsstations van KNMI met verwarmde regenmeters (gemeten tot en met maandagochtend 08.00 uur).
Betere toplaag gegarandeerd
Ook als de koudegolf niet zo ver de grond indringt dat de ploegzool in de bodem wordt doorbroken kan de strenge vorst grote voordelen hebben, zegt Van Balen. „Neem het afgelopen voorjaar. De grond was kletsnat, droogde in korte tijd extreem snel in en werd zo hard als beton. Dankzij de koudegolf die er nu aan komt zal dat komend voorjaar niet opnieuw gebeuren met de toplaag. Door de verwachte betere structuur is de bovenlaag minder gevoelig voor droogte en verslemping.”
Naast de bodemstructuur voordelen zorgt de strenge vorst er ook voor dat de groenbemesters niet mechanisch hoeven te worden vernietigd of doodgespoten. Al zijn er wel grote verschillen in gevoeligheid voor strenge vorst, weet Delphy adviseur Bert Huizenga. „Bladrammenas verdwijnt niet met een beetje vorst terwijl Japanse haver juist heel gevoelig is. Misschien wel het grootste voordeel van de strenge vorst is het kapot vriezen van de aardappeloogst verliesknollen."