Emissies van glyfosaat in Maas vooral afkomstig uit bronnen buiten de landbouw
Glyfosaat geen milieuprobleem: Niet meer normoverschrijdend gevonden in oppervlaktewater
De Bestrijdingsmiddelenatlas geeft op grond van meetgegevens van regionale waterbeheerders een landelijk beeld van de bestrijdingsmiddelen in het oppervlaktewater. Uit de meetgegevens (sinds 1997) blijkt dat alleen in 2019 een overschrijding van glyfosaat is waargenomen in de buurt van Urmond (LB), op de grens van stedelijk en landelijk gebied. Op alle andere meetpunten is sinds 1997 geen enkele normoverschrijding gemeten, of is de werkzame stof zelfs helemaal niet in het oppervlaktewater aangetroffen.
Wat de bron is van de overschrijding bij Urmond is niet duidelijk. Bij Urmond ligt het industrieterrein Chemelot dat in het verleden aantoonbaar een bron is geweest voor verontreiniging met aminomethylfosfonzuur (Ampa), een afbraakproduct van glyfosaat. Volgens Waterschap Limburg loost de zuivering van dit industrieterrein op de zijtak van de rivier Ur, deze mondt uit in de Maas. Het meetpunt zoals benoemd in de Bestrijdingsmiddelenatlas ligt in de Ur. Op de Ur komt geen water terecht dat afkomstig is van Chemelot, aldus het schap.
98,5 procent via regenwaterriolen, overstorten en rioolwaterzuiveringsinstallaties
Hoewel het merendeel van de verkochte hoeveelheden glyfosaat wordt toegepast in de landbouw blijkt uit praktijkonderzoeken en meetcampagnes van Riwa, de vereniging van rivierwaterbedrijven, uit het verleden dat emissies van glyfosaat in de Maas vooral afkomstig zijn uit bronnen buiten de landbouw. Dit werd bevestigd door berekeningen van Alterra en Deltares (die weer zijn overgenomen in het jaarverslag van Riwa) over vrachten van emissies die in 2010 zijn uitgevoerd voor het Nederlandse deel van het Maasstroomgebied: 1,5 procent van de vracht komt van landbouwkundig gebruik en 98,5 procent via regenwaterriolen, overstorten en effluenten (gezuiverd afvalwater) van rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI’s). Ook het Compendium voor de Leefomgeving (CLO) wees hier al eerder op.
Uit metingen in 2016 en 2017 in opdracht van waterschap Hunze en Aa’s bleek dat het stedelijk gebied een bijdrage levert aan de verontreiniging van het oppervlaktewater met onkruidbestrijdingsmiddelen. In het stedelijk gebied van Assen vormden particuliere terreinen en terreinen van instellingen en bedrijven de meest waarschijnlijke bron van glyfosaat en het afbraakproduct Ampa, zo bleek uit een specifiek onderzoek naar de invloed van stedelijk gebied op de vondsten van onkruidbestrijdingsmiddelen in de Drentsche Aa.
Wettelijk verbod op professioneel gebruik buiten de landbouw
Tot eind 2020 gold er een wettelijk verbod op het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen buiten de landbouw. De toepassing van bestrijdingsmiddelen voor particulier gebruik, zoals het gebruik van glyfosaat op het eigen terras, was wel (deels) toegestaan. Het Gerechtshof bepaalde in november vorig jaar dat het verbod voor het gebruik van onkruidbestrijdingsmiddelen op verhardingen niet rechtsgeldig was. Dit verbod gold sinds oktober 2016 voor het gebruik van onkruidbestrijdingsmiddelen op verhardingen, later voor alle professioneel gebruik buiten de landbouw, met uitzonderingen. In zijn uitspraak stelde het Gerechtshof dat een wettelijke grondslag voor dit gebruiksverbod ontbreekt en het daardoor onverbindend is.
De werkzame stof glyfosaat is een veelbesproken onkruidbestrijder. De Europese commissie besloot in december 2017 glyfosaat voor een periode van 5 jaar toe te laten, in plaats van de gangbare periode van 10 jaar. De stof moet daarom na vijf jaar, dus uiterlijk in december 2022, opnieuw zijn beoordeeld. Vanwege het uitgebreide aanvraagdossier voor glyfosaat heeft de EU besloten dat een groep van lidstaten gezamenlijk de huidige beoordeling doet. Frankrijk, Hongarije, Nederland en Zweden vormen samen deze groep, die gaat werken onder de naam ‘Assessment Group on Glyphosate’ (AGG). Voor 15 december 2019 moesten de aanvragers bij de EU een aanvraag voor hernieuwde stofgoedkeuring indienen. Inmiddels is ook het aanvraagdossier ontvangen en loopt de risicobeoordeling.
