Minder water afvoeren en zuinig met wat er beschikbaar is

Als voorbeeld geeft Bernaerts het snel wegpompen van water uit een gebied om alle grond toegankelijk te maken. Hij denkt dat dit minder moet met meer voorzieningen om water vast te houden en dat er meer geduld moet zijn voor het bewerken van het laagste stuk van de polder. „Het draait dan om het voorkómen van beregenen op alle grond in het gebied.”

Telers met een goed bodembeheer kunnen meer water vast houden. Met meer aandacht voor de bodemstructuur kan regen beter in de grond infiltreren en beschikbaar blijven voor het gewas. Droogteschade is duidelijk minder op percelen waar meer aandacht is geweest voor de bodem. Daarnaast zijn met het beperken van bodembewerking de vochtverliezen kleiner. Dat is belangrijk voor een goed begin van de teelt, ontkieming van zaden en weggroei van planten en daarmee voor betere teeltresultaten.

Bernaerts noemt zo werken ‘Zeeuws boeren’, een metafoor verwijzend naar het kunnen telen zonder beregening en zuinigheid op het gebied van water. Boeren gebruiken hier, soms onbewust, methoden die ze veel minder afhankelijk maken van regen of beregening. Voorbeelden hiervan zijn ondiepe zaaibedbereiding, goede plant- en zaaitechnieken, veel aandacht voor bodemstructuur en vooral vakmanschap door het goede moment te benutten.

Bassin

„Glastelers zijn gewend om water op te slaan, maar ik denk dat ook voor veel akkerbouwers water uit een bassin een haalbare kaart is. Stel dat je zo 3.000 kuub water beschikbaar hebt, dan heb je toch voor 15 hectare 20 mm. De kosten voor 20mm is waarschijnlijk minder dan 100 euro per hectare. Als hiermee de start van een gewas kan worden veilig gesteld, is dat voor veel gewassen een acceptabele investering.

Een kleine groep telers is bezig met het aanleggen van bassins voor akkerbouwgewassen. „Je zou het een nieuw inzicht kunnen noemen, maar 25 jaar geleden vroegen akkerbouwers zich ook nog af of een haspel een zinvolle investering zou zijn.”

Vullen

Bernaerts denkt aan het vullen van een bassin in de natte tijd, vooral met hemelwater van daken of verharding. Maar het is soms ook mogelijk te pompen vanuit een deep drain. Een voorraad zoet water met een lage EC kan eventueel worden aangevuld met een deel water met een hoger zoutgehalte.

Bernaerts sprak laatst op een online symposium van zaadfirma Bejo over het waterbeheer. In de peenteelt is waterconserverende landbouw lastiger door de ruggen die voor de teelt nodig zijn. Ook druppelirrigatie is lastig in deze teelt. Belangrijk in de peenteelt is vroeg een goed moment om te frezen te benutten. Ook een goede ruggenfrees en zaaitechniek verkleinen de risico’s van droogte. Bernaerts denkt dat met een goed en strategisch beheer van bodem en bodemwater het waterverlies voorafgaand aan de teelt al te beperken is.

Goede machines

Bij andere teelten zijn waterverliezen ook vaak te voorkomen. Goed zaai- en plantwerk draagt bij aan een goede start ook bij droogte. „Gebruik geen versleten of te brede kouters en zorg dat zaden en planten goed kunnen worden aangedrukt. Goed uitgangsmateriaal, zaden met veel kiemenergie en goed ontwikkeld plantmateriaal is essentieel. Werk op de goede diepte. Met een vlotte start kan je veel beregenen voorkómen. Er waren in 2018 telers die niets van hun geplante gewassen hoefden te beregenen in tegenstelling tot telers die het met twee keer beregenen nog niet voldoende weggroei hadden. Beregenen kost dan snel meer dan 200 euro en je hebt ook nog de risico’s van slemp- of korstvorming. Wat je slecht zaait of plant, maak je met beregenen niet meer goed.”