Uitspraak CBB versterkt roep om uitbreiding bevoegdheden NAK

De NAK heeft in 2019 een Brabantse pootgoedteler voor drie jaar geschorst. Aanleiding voor dit besluit was het in de handel brengen van ongekeurd pootgoed dat was voorzien van valse certificaten. De NAK heeft tot deze maatregel besloten nadat in het voorjaar was gebleken dat het bedrijf van tenminste drie oogstjaren (2016, 2017 en 2018) ongecertificeerd pootgoed had afgeleverd.

Bewezen grootschalige en herhaalde fraude

Het College erkent in de uitspraak die deze week is gedaan dat de teler een ernstig economisch delict heeft begaan, maar oordeelt dat de keuringsdienst juridisch buiten zijn bevoegdheden heeft geopereerd. „De rechter is voorbij gegaan aan de toelichting bij de wet”, zegt NAK-directeur Eric Casteleijn. Hij betreurt de uitspraak van de rechter. „Het CBB bevestigt dat er sprake is van bewezen grootschalige en herhaalde fraude, maar vindt dat we volgens de letter van de wet de verkeerde straf hebben gegeven: wij hadden niet mogen besluiten tot het opschorten van de keuring voor drie jaar. En daarmee is de schorsing van de teler van tafel.” De keuringsdienst beraadt zich nog op wat een volgende stap zou kunnen zijn.

De uitspraak van de rechter brengt nieuw leven in de discussie over de bevoegdheden van de NAK. „Als de rechter zo beperkt uitleg geeft aan de bevoegdheden van de NAK moet er iets veranderen.” Er lopen volgens Casteleijn goede gesprekken met het ministerie van LNV over de ruimte die de NAK krijgt om zijn werk goed te kunnen doen, dit naar aanleiding van toezeggingen die de minister hierover aan de Tweede Kamer heeft gedaan.

Breeders Trust: 'Onvoldoende afschrikkende werking'

Ook directeur Geert Staring van Breeders Trust (opgericht door de Europese pootgoedkweek- en handelsbedrijven om hun kwekersbelangen te dienen) vindt dat door deze uitspraak de behoefte aan meer armslag voor de NAK alleen maar groter wordt. „De NAK moet overtreders op een efficiënte manier kunnen aanpakken. Nu gaat er onvoldoende afschrikkende werking van uit. De NAK moet voldoende gereedschappen hebben om in zulke gevallen te kunnen optreden. Deze uitspraak is jammer en pijnlijk voor de NAK.”

In 2019, na de bekendmaking van deze grootschalige fraude, zag minister Schouten nog geen reden om de handhavingsbevoegdheden van de plantaardige keuringsdiensten uit te breiden met het uitdelen van bestuurlijke boetes. Wel gaf ze in een brief aan de Kamer aan de huidige regelgeving te evalueren in samenspraak met de betreffende keuringsdiensten en de sector. In de Zaaizaad-en Plantgoedwet 2005 en Landbouwkwaliteitswet is nog geen mogelijkheid opgenomen om overtredingen met een bestuurlijke boete af te doen. Schouten zag toen geen aanleiding om het wetsvoorstel Plantgezondheidswet, waarin is vastgelegd dat alleen de minister een bestuurlijke boete kan opleggen, te wijzigen.

Vervalste certificaten

De fraude kwam in het voorjaar van 2019 aan het licht nadat een Belgische teler vraagtekens plaatste bij het NAK-certificaat dat hij had gekregen bij zijn uit Nederland afkomstige aardappelen. Het handelsbedrijf Zeeland Trade verkocht illegaal pootgoed aan met name boeren in België. Het pootgoed was van een Nederlandse teler en voorzien van vervalste certificaten. De fraudezaak strekte zich echter uit over tenminste drie teeltjaren. Hierbij was, met ruim 350 hectare pootaardappelen in de keuring, het in omvang grootste Nederlandse pootgoedteeltbedrijf bij betrokken. Dit bedrijf heeft destijds toegegeven het ras Fontane bij herhaling deels aan de pootgoedpool te hebben onttrokken.