Column: Hedwig Boerrigter: Organische stof tot nadenken

Organische reststromen als bermmaaisel worden verwerkt en uitgereden over de akkers. Beeld: Henk Leever

Soms kom je superinteressante projecten tegen, zoals in Haarlo-Olden Eibergen op de hoge zandgronden in de Achterhoek. Al bijna tien jaar werkt daar een aantal akkerbouwers en veehouders samen aan wat we nu kringlooplandbouw noemen. Kort door de bocht: organische reststromen als bermmaaisel, worden verwerkt en uitgereden over de akkers. We hebben het over het project ‘Organische stof tot nadenken’, onderdeel van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer.

De resultaten zijn verbluffend: het organische stofgehalte in de bodem neemt toe, wat helpt om water beter vast te houden (belangrijk na drie droge zomers, zeker in gebieden waar wateraanvoer moeilijk is en beregening geen optie) en het draagt bij aan toename van de waterkwaliteit (minder nitraatuitspoeling). Ook draagt het bij aan de afname van de stikstofemissie, wat voor derogatie en zelfs woningbouw een rol speelt. We zien een verbetering van de biodiversiteit door een verbeterde bodemstructuur en bodembiologie, en het draagt ook nog eens bij aan de bedrijfseconomische resultaten van de boeren. Kortom, het biedt een concrete en praktisch inpasbare oplossing voor tal van uitdagingen.

Het project laat ook de kracht van samenwerking zien, want kennisinstellingen, lokale gemeenten en boeren hebben elkaar nodig. Bovendien is het een concreet voorbeeld voor boeren elders, die ook praktische oplossingen zoeken in deze tijd waarin zoveel wordt gevraagd van de agrarische sector.

Dus, wow. We hebben het! Deze vorm van kringlooplandbouw kan worden toegepast op alle zandgronden in Drenthe, Overijssel, Gelderland, Brabant, Limburg. Geweldig! Maar waarom gebeurt dit dan niet? Wat is het probleem?

Tekst gaat verder onder de foto

Het blijkt dat als je 1 ton mest (de dikke fractie) toevoegt aan 20 ton natuurlijk maaisel, de mestboekhouding dit optelt tot 21 ton mest. In het project hebben de deelnemende boeren experimenteerruimte gekregen, maar daarbuiten geldt de bestaande regelgeving en leidt deze aanpak dus problemen op met de mestboekhouding. Wacht even: we hebben het over een werkwijze die op grote schaal praktisch inpasbaar is, een door Wageningen UR onderbouwd antwoord biedt op een meervoud van urgente maatschappelijke vraagstukken, en ook nog eens bijdraagt aan de toekomstbestendigheid van de agrarische sector.

„Een onlogische regel uit de mestwetgeving sluit relatief simpele oplossingen uit.“

André Hoogendijk van BO Akkerbouw sprak hier op deze plek onlangs ook al zijn verbazing uit: denk vanuit de bodem als kans, en niet vanuit mest als probleem. Een onlogische regel uit de mestwetgeving sluit relatief simpele oplossingen uit. Wetten en regels die bedacht zijn door onze overheid en die dus ook door diezelfde overheid gewijzigd kunnen worden. Want wij willen dat deze aanpak voor alle boeren op zandgronden mogelijk wordt.

Misschien is het goed als de mensen achter het beleid eens een kijkje komen nemen in de Achterhoek. Vanuit DAW nodigen wij beleidsmakers uit om in de praktijk te zien dat een reparatie van de mestwetgeving, en ruimere experimenteerruimte, goed nieuws is voor onze boeren, ons milieu en het vertrouwen in een pragmatische overheid. Van harte welkom in de Achterhoek!

Tekst: Hedwig Boerrigter

Hedwig Boerrigter is werkzaam als Kennismatcher Akkerbouw voor het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer. Hiervoor was zij directeur van Stichting Veldleeuwerik. Na haar studie Plantenveredeling in Wageningen heeft zij zowel in de groene sector als voor het innovatieve mkb gewerkt.