Neuroloog Bas Bloem: Boeren lopen groter risico op Parkinson

Het aantal mensen dat lijdt aan de ziekte van Parkinson is de afgelopen tien, twintig jaar wereldwijd verdubbeld. Bas Bloem verwacht dat deze verdubbeling de komende jaren verder doorzet. Deze trend kan volgens de neuroloog deels worden verklaard door veroudering (naarmate je ouder wordt, neemt het risico op de ziekte toe) en voor een klein deel door erfelijke factoren. Een andere verklaring is volgens Bloem te vinden in vervuiling van onze omgeving: luchtvervuiling, blootstelling aan zware metalen, oplosmiddelen (trichloorethyleen) én gewasbeschermingsmiddelen.

Bewijslast lastig

Het is volgens Bloem heel lastig om op individueel niveau te bewijzen of de ziekte van Parkinson een direct gevolg is van blootstelling aan gewasbeschermingsmiddelen. „Stel, een teler heeft jaren geleden middelen gebruikt waarvan we nu weten dat ze uitermate giftig zijn voor de substantia nigra (het gebied in de hersenen dat primair kapot gaat bij de ziekte van Parkinson) en hij wordt jaren later gediagnosticeerd met de ziekte van Parkinson."

Het is heel moeilijk om te bewijzen dat dat komt door die middelen, stelt Bloem. „Want kun je nog exact herleiden welke middelen en welke hoeveelheden er zijn gebruikt op de percelen waar hij heeft gewerkt? Is hij wellicht blootgesteld aan cocktails van middelen? Hoe heeft hij met deze middelen gewerkt? Hoe nauwkeurig zijn die gegevens vastgelegd? Dat is informatie die je wel wilt hebben. Verder speelt mee dat er zo’n twaalf tot vijftien factoren zijn die een rol spelen bij het krijgen van de ziekte van Parkinson. Veroudering zorgt bijvoorbeeld ook voor een afname van dopaminecellen. Maar ook je erfelijk materiaal is van invloed.”

LTO: Verantwoordelijkheid nemen

LTO Nederland toont in een reactie begrip voor de opstelling van de hoogleraar neurologie maar blijft ook verwijzen naar de actie die toelatingsautoriteiten Ctgb in Nederland en het Europese EFSA tot nu toe hebben ondernomen. „Bij zorgen moet natuurlijk worden uitgezocht wat er aan de hand is. Als aanvullende maatregelen nodig zijn dan nemen we onze verantwoordelijkheid. Dat vraagt wel om een goede onderbouwing.”

Uit de publicaties van het Ctgb en de EFSA waar LTO Nederland naar verwijst blijkt dat het verbod op de werkzame stof mancozeb per 1 januari 2022 mede het gevolg is van aangetoond verband tussen deze stof en de ziekte van Parkinson (in een Italiaans onderzoek), al zijn er ook studies waarin geen verband is aangetoond. Meer in het algemeen worden in dierproeven echter geen neurologische afwijkingen gevonden bij middelen met een (verlengde) toelating of nieuwe middelen. Op vragen van het TV programma Zembla erkende het Ctgb in 2019 wel dat het verband niet specifiek in de toelatingsprocedure wordt onderzocht en bij voorbaat kan worden uitgesloten.