BVOR: bokashi maken duurder dan compost, moeilijk te maken en (nog) niet aantoonbaar beter

In het BVOR-onderzoek maakten de uitvoerders gebruik van de receptuur en de grondstoffen van toeleverancier Agriton. Dit bedrijf heeft veel jaren ervaring met het maken van bokashi. Agriton onderschrijft de BVOR-conclusie dat het maken van een bokashikuil vakmanschap en ervaring kost, zeker als je het voor het eerst doet. Gjalt Jan Feersma Hoekstra van Agriton zegt dat bij de opzet van een dergelijke proef goede begeleiding nodig is. Hij denkt echter dat bokashi niet duurder hoeft te zijn dan compost, misschien zelfs kosten bespaart als telers dit zelf doen en dat het bodemleven meer nog dan van compost profiteert van de gefermenteerde bodemverbeteraar.

In de eerste analyses van het Nutriënten Management Instituut bij de zeven pilots komen geen verschillen naar voren tussen de bokashi met toegevoegde micro-organismen, zeeschelpen en kleimineralen of de ‘blanco’ behandeling zonder deze verrijkingen. De kosten van deze toevoegingen schat de BVOR op 10 tot 15 euro per ton organisch materiaal bij de start. Het gewicht bij het inkuilen is bij bokashi bijna gelijk aan wat er uiteindelijk aan eindproduct is, omdat er niet zoals bij het maken van compost veel van de massa vervliegt.

De BVOR stelt dat er meer onderzoek nodig is om de toegevoegde waarde van bokashi ten opzichte van de blanco behandeling te analyseren. In een persbericht stelt de organisatie dat er meer behoefte is aan kennis hierover en over de risco’s en/of voordelen van bokashigebruik voor de bodem.

Kwaliteit

In een uitzending van het KRO-NCRV programma Pointer spraken de makers van dit programma met mensen van Agriton, composteerders, bewoners van wijken waar bokashi gebruikt was en met gebruikers van bokashi uit de agrarische sector. Pluspunten en kritiek komen boven in deze uitzending. Melkveehouder Hessel Hessels vertelt in dit programma dat zijn maïs erg goed groeit met bokashi. Hij zag dat vooral in droge seizoenen de maïs voordeel heeft bij bokashigebruik en legt de oorzaak in het betere vochthoudende vermogen van de bodem dankzij de hoeveelheid organisch materiaal.

Melkveehouder Ernst-Jan Mensink zegt in dezelfde uitzending dat hij ontevreden is over de bokashi, omdat er veel plastic en blikafval in zit. Hij noemt dat een tegenvaller. Mensink hoopte een gezondere bodem met bokashi te maken, maar hij vindt het risico op scherp (inwendige beschadiging door het afval) bij het vee te groot. Groenafvalverwerker Herry Dekker zegt dat bermgras en groenafval uit stedelijk gebied in zijn ogen ongeschikt zijn voor bokashibereiding, omdat de vervuiling daarin groot is en dat het in het grotendeels gemechaniseerde proces niet lukt dit voldoende te verwijderen.

Composteerder Joris van de Vleuten noemt het reinigen van de bokashi lastiger dan bij compost. Bij bokashi moet het reinigen van afval volgens hem voor het verwerken al gedaan zijn, omdat het eindproduct veel grover is dan compost. Agrarische afnemers vinden al geregeld te veel glas, blik en plastic in compost. Feersma Hoekstra verwacht dat de makers van bokashi een oplossing voor de vervuiling kunnen vinden en hij zegt dat deze gefermenteerde bodemverbeteraar zeker een toegevoegde waarde voor de afnemers heeft. „Alles in de bodem houdt van bokashi”, zegt hij.