Column: Jan Bennen, Canada: Een geluk bij een ongeluk

Een geluk bij een ongeluk, noem ik dat maar, want we waren er eigenlijk net op tijd mee. De kunstmestprijzen waren al flink gestegen toen we de voorraad voor het hele groeiseizoen inkochten, we moesten er 670 dollar per ton (?) voor neerleggen. Maar, vonden wij, met alle gedoe dat er nu speelt, zijn we beter af met dure kunstmest dan dat we later achter het net vissen. En dat is een goed besluit geweest: de prijzen liggen nu al op 1.300 dollar per ton (?).

We hadden vorig jaar besloten om een schuur voor onze kunstmestvoorraad te bouwen, om zo flexibel te kunnen zijn. En niet op momenten dat je wat nodig hebt afhankelijk bent van anderen. Het was een aardige investering, maar in de huidige omstandigheden hebben we de schuur in één jaar afbetaald. Dus ja, een geluk bij een ongeluk.

Gestegen kostprijs

Onze kostprijs is flink gestegen. Ik heb er nog geen calculatie op losgelaten, maar het zal me niet verbazen als deze met 20 tot 25 procent omhoog is gegaan. Grotendeels door de kunstmest, maar ook zaaizaad en diesel zijn duurder geworden. Diesel kostte vorig jaar nog minder dan 2 dollar per gallon, nu zit dat al rond 4 dollar. In California, VS, waar ik nu ben, is de prijs zelfs al 5 dollar.

Ook de personeelskosten nemen toe. Wij zijn verantwoordelijk voor hen, we vinden dat ook zij een goede boterham moeten kunnen verdienen.

En ja, wat de ellendige situatie in Oekraïne teweeg gaat brengen, is nog maar afwachten. Maar de oorlog zal zeker zijn consequenties hebben. Voor Europa nog meer dan voor ons in Canada.

Het zou mooi zijn als onze verkoopprijzen op gelijke voet zouden stijgen als de kostprijs

Het zou mooi zijn als onze verkoopprijzen op gelijke voet mee zouden stijgen. Vorig jaar vielen de oogsten tegen als gevolg van droogte en hoge temperaturen. Onze graanopbrengsten vielen bijvoorbeeld 25 procent kleiner uit. Daardoor zijn de graanprijzen nu wel hoger. Als de graansilo’s nu vol hadden gezeten, hadden we een topjaar gehad. Maar ja, dat zitten ze niet. Gelukkig konden wij nog beregenen. Ik weet ook van percelen waar niet beregend kon worden; daar hebben ze maar een vijfde deel van de normale oogst kunnen binnenhalen. Ook weet ik van telers die op voorhand hun graan verkocht, waardoor ze meer hebben verkocht dan ze uiteindelijk hebben kunnen oogsten. Dan wordt het wel een heel dun jaar.

Maar of die hogere graanprijzen voldoende zijn om de gestegen kosten te dekken? Ik betwijfel het. Bovendien, laten we wel wezen, moet er meer zijn dan een kostendekkende prijs. Ook wij willen toch graag een plusje, zodat we ook beleg op de boterham hebben.

Ik hoor dat de Nederlandse aardappeltelers meer de koppen bij elkaar steken om hun krachten te bundelen waar het gaat om de contracten. Eindelijk! Als je als individuele boer wilt onderhandelen met de industrie… vergeet het maar, dat red je niet.

Onderhandelen met de afnemers

Hier in Canada hebben we als individuele telers geen contract met de fabrieken, alles gaat via collectieven. In ons geval is dat de Potato Growers Alberta, waar circa vijftig telers bij zijn aangesloten. Deze organisaties van en voor de boeren onderhandelen met de afnemers. En met succes: een paar fabrieken hebben al fatsoenlijke prijsverhogingen toegezegd. Die hebben we hard nodig. Helaas zijn ze nog niet allemaal overstag gegaan. Maar wie weet wat er nog gaat gebeuren. Vorig jaar liepen de onderhandelingen ook stroef; toen kwamen we er niet uit qua prijs en areaal. Toen hebben alle boeren gezegd: ‘Dan wachten we wel met poten tot we een contract hebben dat houdbaar is.’ Uiteindelijk zijn we daar aardig uitgekomen.

De fabrieken hebben tenslotte hun grondstof nodig. Wereldwijd lijkt de markt voor fritesaardappelen wel gunstig. Dus als je een cont@ract krijgt aangeboden dat in jouw ogen niet voldoende is: doe dan maar kalm aan. Als je een gewas gaat telen waar geld achteraan moet, ben je niet duurzaam bezig. Dat houd je niet lang vol.

Pootgoed wordt hier veel op plekken geteeld waar niet beregend kan worden. Daardoor is niet overal een goede oogst van het land gekomen. Er is nog geen sprake van een tekort, maar het pootgoed gaat zeker op dit jaar. Uitbreiding van het areaal zit er dit jaar niet in, verwacht ik.