Hoofdkantoor grootste Russische graanexporteur gevestigd in Rotterdam

Viterra is de grootste westerse exporteur van Russisch graan. Het Financiële Dagblad (FD) stelt dat Viterra vooralsnog actief blijft in Rusland. Daarbij verwijst het FD naar het feit dat de Russische staat het graanexportquotum van Viterra onlangs aanzienlijke verhoogde. Gezamenlijk met de gesanctioneerde Russische bank VTB bezit Viterra de strategisch gelegen Taman Grain Terminal, een van de grootste Russische graanterminals in een diepzeehaven op het Russische schiereiland Taman, nabij de Krim.

Onbekend

Ondanks dat het Rotterdams Viterra een reusachtig concern is met 17.500 werknemers en een hoofdrol vervult in de mondiale voedselvoorziening, is ze vrij onbekend in Nederland. Volgens het FD is Viterra een van de grootste westerse handelaren in Russisch graan en oliehoudende zaden. Persbureau Bloomberg stelt dat Viterra in maart 2022 de op één na grootste exporteur was van Russisch graan.

Drie aandeelhouders

Viterra telt drie grote aandeelhouders: Glencore (50 procent van de aandelen), CPP Investments en de British Columbia Investment Beheersmaatschappij (BCI) (elk 25 procent van de aandelen). Glencore is een exploitant van circa 150 natuurlijke hulpbronnen zoals mijnen en dagbouwlocaties en daarnaast producent en verkoper van ruim 90 grondstoffen. CPP Investments is een Canadees pensioenfonds met 20 miljoen participanten. Het belegd vermogen bedraagt circa 475 miljard Canadese dollar (350 miljard euro). British Columbia Investment Management Corporation is een institutionele langetermijnbelegger met een belegd vermogen bedraagt ruim 171 miljard Canadese dollar (130 miljard euro).

Statements

Dat Viterra na de Russische aanval op Oekraïne in februari zo'n grote rol speelt in de graanexport is voor sommige Viterra-aandeelhouders een twijfelachtige eer. Begin maart hebben de drie aandeelhouders verklaringen op hun websites geplaatst waarin ze de inval in Oekraïne veroordelen.

Ruslands grootste graanexporteur

De leidende positie van Viterra in de Russische voedselexport is van mondiaal belang, omdat Rusland onder het bewind van Vladimir Poetin de grootste graanexporteur van de wereld is geworden. Bijna de helft van de oogst verkoopt het land aan het buitenland. Een vijfde van de mondiale tarwe-export komt uit Rusland.

Warme banden

Hoe warm de banden zijn die Viterra en Rusland onderhouden, blijkt volgens het FD uit de laatste exportquota voor tarwe. Rusland trok de hoeveelheid tarwe die aan Viterra werd gegund omhoog, van 6 procent van de totale export in 2021 naar 8 procent tot halverwege dit jaar, oftewel 650.000 ton. Alleen drie Russische bedrijven kregen een nog groter exportquotum toebedeeld. Het FD betitelt de verhoging van het Viterra-aandeel in de Russische graanexport als een extra waardevolle geste van de Russische staat. Ze verwijst daarbij naar de al enige tijd krimpende hoeveelheid graan die mag worden geëxporteerd. Volgens de USDA, het Amerikaanse ministerie van Landbouw, verlaagde Rusland vorig jaar de graanexport met 10 procent ten opzichte van 2020. Eind 2021 volgde een verdere reductie met dertig procent. Ook introduceerde Rusland een graanexportheffing.

Graanterminals

De Rotterdamse graanhandelaar Viterra is niet alleen een grote graanexporteur, maar ook voor de helft eigenaar van de Taman Grain Terminal, een van de grootste Russische graanterminals in een diepzeehaven op het Russische schiereiland Taman, aan de smalle toegang tot de Zee van Azov, nabij de Krim. Via graanhandelaar Demetra, is de VTB Bank mede-eigenaar van de Taman Grain Terminal. VTB Bank staat echter op de internationale sanctielijst. Een woordvoerder van deze bank verklaart tegenover FD dat VTB slechts voor 45 procent aandeelhouder is van de Russische graanhandelaar Demetra. Opvallend daarbij is dat VTB op 25 februari 2022, de dag na de inval van Rusland in Oekraïne, haar aandeel verminderde naar 45 procent en zo minderheidsaandeelhouder werd.

Viterra in een notendop

Viterra is het resultaat van een fusie in 2013 van het grootste Canadese graanhandelshuis met die naam met de agrarische divisie van mijnbouwbedrijf Glencore, Glencore Grain. Op de golven van de stijgende voedselprijzen vorig jaar verdubbelde de omzet bijna tot $ 41 miljard. Daarmee is het concern na ADM, Cargill, LDC en Bunge het grootste agrarische grondstoffenconcern ter wereld. Het bezit wereldwijd 35 haventerminals, 190 schepen en meer dan 2000 spoorwagons. In Nederland heeft de onderneming behalve het hoofdkantoor aan de Blaak in Rotterdam ook een biodieselterminal in de Botlek en tientallen dochterondernemingen. Van de 17.500 werknemers verdeeld over 37 landen wereldwijd zitten er 436 in Rusland en 769 in Oekraïne. Cfo is de Nederlander Peter Mouthaan.