Akkoord over export Oekraïens graan
Het akkoord is het resultaat van onderhandelingen in Istanbul. Naast Russische en Oekraïense afgevaardigden waren hierbij ook de Turkse president Erdogan en de secretaris-generaal van de VN António Guterres aanwezig. Het bericht over het ophanden zijnde akkoord had vrijdagochtend direct effect op de Matif in Parijs. Daar vertoonden de graannoteringen een aanzienlijke daling.
Ontwikkelingslanden
VN-baas Antonio Guterres maakte de baanbrekende ontwikkeling vrijdagmiddag bekend. Daarbij onderstreepte de secretaris-generaal van de VN dat vooral ontwikkelingslanden en de ‘kwetsbaarste mensen op de rand van hongersnood’ hiervan zullen profiteren. Bij de ceremonie in Istanbul zaten de afvaardigingen van Oekraïne en Rusland echter niet aan dezelfde tafel. De Oekraïners hadden kort voor ondertekening nog benadrukt geen overeenkomst met de agressor te sluiten, maar met de Turken en de VN.
Oorlogshandelingen
Sinds het begin van de Russische invasie van Oekraïne eind februari heeft Rusland meerdere havens aan de Zwarte Zee ingenomen en houdt ze de graanuitvoer tegen. Verder zijn een aantal havens gebombardeerd, waardoor deze niet meer operationeel zijn. Uit angst voor amfibische aanvallen heeft Oekraïne zeemijnen neergelegd die de toegang tot de havens blokkeren. Door deze handelingen zit momenteel ruim 20 miljoen ton graan vast in de Oekraïense havens. Omdat het te lang duurt om de mijnen te ruimen, zullen Oekraïense schepen de graanschepen door de mijnenvelden heen begeleiden.
Gevolgen
Het gevolg van deze maandenlange blokkade zijn wereldwijd oplopende voedselprijzen. In de Afrikaanse landen zoals Kenia, Ethiopië en Somalië lopen 20 miljoen mensen risico op hongersnood. Dit verhoogt de druk van de internationale gemeenschap op beide landen om te komen tot een snelle oplossing. De oorlog zorgt ook voor blokkades op het gebied van zeevervoer, verzekeringen en het bankwezen. De Verenigde Staten en de Europese Unie zouden toezeggingen hebben gedaan om die op te heffen. Onduidelijk is welke concessies het Westen concreet heeft gedaan.
Graancommandocentrum
Volgens de Franse nieuwszender ‘France24’ zou voor de praktische uitvoering van het akkoord in Istanbul een graancommandocentrum worden opgezet. Vanwaaruit de graanexport gecoördineerd gaat worden en optredende problemen worden opgelost. In dit commandocentrum participeren vertegenwoordigers uit Oekraïne, Rusland, Turkije en de Verenigde Naties. Volgens de Verenigde Naties duurt het nog drie tot vier weken tot dit centrum volledig operationeel is. Zo lang kan het ook duren tot de graantoevoer hervat wordt. De Turkse marine gaat een belangrijke rol spelen bij de beveiliging van de vaarroutes en het inspecteren van vrachtschepen. Mogelijk worden andere landen benaderd door de VN om mee te helpen.
120 dagen
De afspraken gelden voorlopig voor een periode van 120 dagen. In die periode verwachten de onderhandelaars al het graan te kunnen wegvoeren. Daarna kunnen de afspraken worden verlengd zonder extra onderhandelingen. Of de overeenkomst daadwerkelijk tot stand komt, is nog onzeker. Enerzijds vertrouwt Oekraïne Rusland niet en anderzijds wil het Kremlin dat de Europese Unie daadwerkelijk ‘kortzichtige sancties’ tegen Rusland opheft, en niet alleen toezeggingen doet. Voor Turkije is het bewerkstelligen van de onderhandelingen en het akkoord een handig pr-moment.
