Column: Een tijdelijk actiestop van boeren is wat nu nodig is
De boerenacties lopen uit de hand. Zoveel is afgelopen week wel duidelijk geworden met als absoluut dieptepunt de intimidatie en dreiging richting loonwerkers en andere bedrijven die bereid waren de rommel op te ruimen plus enkele ongelukken vanwege de acties. Dit moeten we als sector niet willen. De boerenacties worden bovendien gekidnapt door agressieve beroepsdemonstranten en emotionele complotdenkers die olie op het vuur gooien en geweld prediken of zelfs gewelddadig zijn. Er is maar een manier om escalatie te voorkomen en dat is om de boerenacties van blokkades tijdelijk te stoppen en op een constructieve wijze te beraden over de volgende stap: hoe gaan we als boeren verder in onze oppositie tegen de stikstofplannen? Iets met geweldloosheid en burger-positieve acties?
Niet zozeer door de meeste actievoerende boeren, maar vooral door andere ‘boze’ en ‘gefrustreerde’ Nederlanders
Dat boeren actie voeren, is zeer begrijpelijk en terecht. De stikstofplannen van het kabinet zijn zo onbezonnen, ondoordacht en zorgen voor een ware kaalslag in de landbouw. Het letterlijk en figuurlijk levensbedreigend. Boeren vechten voor bestaan en betere reden om te demonstreren, is er niet. Maar er zijn grenzen aan wat betamelijk is. Actievoeren kan ook een tegenovergesteld effect sorteren en dat lijkt nu te gaan gebeuren of is al gebeurd. Zeg maar de spreekwoordelijke boemerang die met volle snelheid op je afstormt en waar je ternauwernood voor weg kunt bukken. Acties hebben grenzen en die grenzen zijn deze week bereikt. Niet zozeer door de meeste actievoerende boeren, maar vooral door andere ‘boze’ en ‘gefrustreerde’ Nederlanders.
In een uitzending van POWNews werd duidelijk dat er een hoop van dit soort figuren rond de acties hangen. Ze kunnen niet eens een simpele vraag beantwoorden waarom ze met de boeren mee demonstreren. Ze stamelen een beetje over het World Economic Forum (WEF) en zijn voorstander van Le Pen en uiteraard Trump (die in zijn toespraak praat over klimaat en Nederlandse boeren. Mister Trump our struggle is not about climate. It is about nitrogen. Foutje. Bedankt).
Van Oekraïne tot het stikstofdebacle
En even over het WEF. Dat is een wereldgroep van invloedrijke mensen onder leiding van Klaus Schwab, een Duitse hoogleraar en zakenman. De groep van bijna 2500 zakenmannen, politici, intellectuelen en journalisten komen jaarlijks bij elkaar om te debatteren over de toekomst van de wereld en ongetwijfeld spreken ze elkaar regelmatig om het debat nog eventjes dunnetjes over te doen en afspraken te maken. Complotdenkers denken dat deze groep alles bepaalt wat er op de wereld gebeurt; van Oekraïne tot het stikstofdebacle.
Ja, het is kwalijk dat er een wereldgroep van invloedrijke mensen bestaat die een eigen agenda heeft hoe de wereld eruit moet komen te zien. Het is namelijk niet aan hen om voor ons te bepalen hoe Nederland eruit moet komen te zien. Dat is aan het volk en de gekozen regering. De invloed zal er zijn, maar om hier een eigen bedachte complottheorie zonder goede onderbouwing aan op te hangen en vervolgens met ongebreidelde emotie en agressie te demonstreren, is simpelweg niet wenselijk en verkeerd.
Als Caroline van der Plas zegt dat ze doodsbedreigingen krijgt, reken maar dat deze serieus zijn
Deze emotioneel op hol geslagen complotdenkende figuren en beroepsdemonstranten kidnappen op dit moment de boerenacties; polariseren het debat, willen actief een burgeroorlog teweegbrengen en veroorzaken dat er een atmosfeer ontstaat waarin doodsbedreigingen worden geuit. Als Caroline van der Plas zegt dat ze doodsbedreigingen krijgt, reken maar dat deze serieus zijn, want zij laat zich niet zo snel opjagen. Overigens komen die bedreigingen niet uit de boerenhoek. Dit heeft echter wel direct te maken met de boerenprotesten, omdat mensen die de doodsbedreigingen maken zich fel tegen de acties hebben geuit en Van der Plas zien als de boerenleider. Mensen die oprecht geloven dat er zoiets bestaan als Agro Mafia. Als de boerenacties voor de komende tijd blijven doorgaan, dan zal de grimmige sfeer alleen maar toenemen. Is dat wat we willen? Van der Plas heeft nu tijdelijk gekozen voor de luwte. Niet uit angst maar uit verstand, want elk woord kan olie op het vuur gooien en dan is zwijgen de wijste beslissing.
De vraag aan alle boeren is ook: Zijn deze complotdenkers en beroepsdemonstranten personen waar boeren zich mee willen associëren? Als boer zou ik kristalhelder reageren met: Nee! Ooit liep ik mee als jonge student in een demonstratie tegen de onderwijsplannen van minister Deetman. ‘Deetman maakt meer kapot dan drank goed kan maken’, was een van de leuzen. Grappig. Maar er werd ook geroepen: ‘Deetman, hondelul.’ En ik dacht: ‘Ik ben het niet eens met de onderwijsplannen, maar ik vind Deetman helemaal geen hondelul.’ Ik ben de demonstratie uitgelopen. Ik wilde mij niet associëren met deze uitspraak. Als individu hebben we de keuze en met die keuze de verantwoordelijkheid. Boeren, neem jullie verantwoordelijkheid: de-escaleer en neem duidelijk afstand van complotdenkers en beroepsdemonstranten.
Dit had zomaar anders kunnen lopen en meer dan blikschade kunnen zijn
Bij de keuze om te demonstreren, hoort ook de verantwoordelijkheid om op een wijze te demonstreren, die anderen niet in gevaar brengen. „Als het alleen maar blikschade is, is het niet zo erg.” Dat waren de woorden van FDF-voorman Marc van den Oever nadat één van de blokkades heeft geleid tot een ongeluk. Onbegrijpelijk. Collateral damage ofwel bijkomende schade is niet erg? Dit had zomaar anders kunnen lopen en meer dan blikschade kunnen zijn. Iedereen had een mening over de politieagent die op de 17-jargie jongen schoot. En terecht. Zelfs politieagenten die ik gesproken heb, vonden dit absoluut bizar. Maar als de gemoederen oplopen en emoties niet meer in bedwang gehouden worden, kan de blikschade morgen zomaar een dodelijk ongeluk worden. Maar ook Bart Kemp van Agractie neemt geen duidelijk afstand met de woorden: „Het is niet aan mij om de protesten te veroordelen want ik organiseer ze niet.” Zelfreflectie is nu broodnodig.
Paar dagen rust
De actievoerende boeren, die afgelopen week over de schreef zijn gegaan, zouden even een paar dagen rust moeten nemen en nadenken waarnaartoe de te agressieve acties kunnen leiden. Mahatma Gandhi, een Indiaas spiritueel leider uit de vorige eeuw, was een groot pleitbezorger van geweldloosheid. Een ideologie over moraal, macht en conflicten die het gebruik van geweld verwerpt bij acties om sociale of politieke doelen te bereiken. Hij zei: ‘Als je geweld en agressie gebruikt, weet je niet hoe een conflict eindigt. Als je geweldloosheid en vrede predikt, weet je zeker hoe een conflict eindigt.’ Dit is een prachtige waarheid.
Er is nog een reden waarom de boerenacties even tijdelijk moeten stoppen en dat er een herbezinning komt. Dat zijn de burgers. Veel burgers staan of stonden achter de boerenacties. Ze waren sympathisanten. Vorig jaar publiceerden de Producentenorganisatie Varkenshouderij (POV) en Nederlandse Vakbond Pluimveehouders een enquête onder 2000 Nederlanders. Wat bleek: Meer dan 70 procent van de Nederlander staat pal achter de veehouderij. Deze ondersteuning kan met het escaleren van de boerenacties ondermijnd worden, terwijl de hele sector juist snakt naar de burger die de boer op handen draagt.
Geen eenheid meer
Als laatste reden, en niet onbelangrijk. De harde boerenacties hebben ook in de sector verdeeldheid gezaaid. Niet iedere boer is het eens met hoe er nu actie wordt gevoerd. Die wig die er nu in de sector gedreven wordt, is koren op de molen van de regering. Wellicht hebben de ministers wel op dit moment gewacht, wetende dat er een dag zou komen dat boeren geen eenheid meer zouden vormen. De geschiedenis herhaalt zich namelijk altijd en bij de vorige demonstratie werd het Landbouw Collectief ook door onderlinge verdeeldheid uit elkaar gedreven. Juist nu is actievoeren met één stem belangrijk.
Landbouworganisaties moeten nu ook een spoedberaad plannen voor eenheid en burgervriendelijke acties
Dat geldt overigens ook voor ‘het gesprek met Remkes’. De sectororganisaties hebben gezamenlijk besloten om de regering de rug toe te keren, dan moeten ze ook gezamenlijk besluiten om weer ‘in gesprek’ te gaan. LTO wil echter nu in overleg met Remkes en net als bij de boeren die een paar weken premier Rutte ontvingen, vinden sommige boeren dit verraad. Wel opvallend dat FDF en Agractie vrij snel reageerden op de brief van Remkes, maar hoogstwaarschijnlijk ook zonder overleg met de andere organisaties. Daar was geen commentaar op. En POV, NAJK en NMV hebben tot nu toe nog geen helder standpunt ingenomen. Ondertussen zijn Rutte, Van der Wal en Staghouwer vakantie aan het vieren en tegen de tijd dat het politieke werk weer begint, is de saamhorigheid tussen boeren waarschijnlijk weer verdwenen. Zoals Omtzigt en Van der Plas een spoeddebat eiste, zo moeten de landbouworganisaties nu ook een spoedberaad plannen voor eenheid en burgervriendelijke acties; al blijft toch gruwelijk lastig om alle kikkers in de kruiwagen te houden.
