Het perspectief van Linda Verriet: De Minister van Perspectief

Geachte boeren,

Het jaar 2022 loopt ten einde. Dit was een jaar waarin ons kabinet u meermalen perspectief heeft beloofd. Dat perspectief is helaas niet gekomen. Deze week ben ik door Agrio benoemd als Minister van Perspectief, en gevraagd te komen met een perspectiefbrief namens het kabinet. Dat wil ik graag doen. Collega-minister Piet Adema is voornemens in januari te komen met een nadere uitwerking van zijn perspectief voor agrariërs. Mijn perspectiefbrief geeft hem daarbij houvast.

Om te beginnen, als Minister van Perspectief bied ik u namens de regering mijn oprechte excuses aan. Wij als regering hebben het laten gebeuren, en er zelf ook aan bijgedragen, dat boeren zijn weggezet als milieuvervuilers en dierenbeulen. Dat spijt ons zeer. Wij zorgen ervoor dat wij de wijze woorden van stikstofbemiddelaar Johan Remkes voortaan ter harte nemen.

Voedselproductie

De afgelopen jaren hebben wij veel te eenzijdig ingestoken op de modelmatige stikstof. Wij zijn daarbij de voedselproductie en economie volledig uit het oog verloren. De voedselproductie is pas duurzaam, als consumenten gegarandeerd zijn van goed en betaalbaar voedsel en boeren van voldoende inkomen. De voedselproductie is nu niet duurzaam. Nederland blijkt niet meer in staat om voldoende voedsel te produceren voor de eigen bevolking. Er is nu al veel meer landbouwgrond nodig dan waarover Nederland beschikt. Ook als we de bouwplannen herschikken. Daarbij zitten de voedselprijzen fors in de lift. De voedselschaarste wordt de komende jaren écht nijpend als we zo doorgaan. Wij hebben verzuimd om bij onze plannen van Wageningen UR een doorrekening te vragen voor de voedselzekerheid, de voedselprijzen en de economische consequenties voor boeren en agrarische ketens. Wij zullen dit met gezwinde spoed alsnog doen. En het beleid waar nodig bijstellen.

Verdienmodel met minder kosten

Wij hebben ingezien dat de opeenstapeling van regelgeving leidt tot een forse stijging van de kostprijs. Ondernemers die zich aan de wet houden en netjes werken, willen wij belonen. Met minder regels en minder controles. Het kan niet zo zijn dat een hele sector wordt gestraft voor fouten die door enkelen worden gemaakt. Vertrouwen in agrarische ondernemers is voortaan de basis voor het beleid. Verder zal de ACM erop toezien dat boeren een eerlijke positie hebben in de keten, dat ketenafspraken transparant zijn en de koek eerlijk verdeeld wordt. Hiervoor wordt ook een marktmeester aangesteld.

Wij willen boeren voortaan faciliteren, zodat zij optimaal kunnen bijdragen aan een duurzame voedselproductie. Wij gaan stoppen met drang, framing, regeltjesdrift en controles tot twee cijfers achter de komma.

Ook zullen we gezonde productieketens faciliteren en een gelijk speelveld bevorderen:

• Producten die tegen lagere standaarden zijn geproduceerd dan die van ons, worden in de supermarkt gemerkt met een groot rood kruis.
• Marktgerichte kwaliteitssystemen worden gefaciliteerd in plaats van tegengewerkt met regeltjes.
• De mogelijkheden voor Producenten Organisaties (PO’s) worden verruimd, zij krijgen optimale bescherming volgens de kaders die door ACM hiervoor worden opgesteld.
• Verlaging van (faal)kosten in de keten is van groot belang. Wij gaan regeldruk verminderen. Hierbij denken wij aan doelmatige inzet van NVWA, robuust mestbeleid en ook beter koppelen van datastromen.

Plaats voor alle keuzen

Politici en ambtenaren stoppen met voorschrijven hoe boeren moeten werken. Middelvoorschriften maken plaats voor doelvoorschriften. Ondernemerschap en vakmanschap komen daardoor weer centraal te staan. Boeren weten als geen ander hoe zij duurzaam moeten produceren en welke vorm van boeren bij hen past. De toekomstkeuze is in handen van ondernemers zelf:

• • Efficiënte landbouw
  • Extensivering, biologisch, concepten, multifunctionele landbouw
  • Stoppen

Stimulerend beleid

Nederland zit in een juridisch stikstofmoeras. Veroorzaakt door instabiel beleid, een virtueel modellenbeleid dat niet houdbaar is bij de rechter. Dat betekent dat we voor in elk geval het stikstof- en mestbeleid terug moeten naar de tekentafel. Op basis van feiten en cijfers, en meten is weten.

Het huidige extreem eenzijdige natuurbeleid heeft niets meer met natuur te maken, evenmin met democratie. Maar wordt gedreven door ambities van sommige politici, TBO’s en NGO’s.

Het huidige beleid richt grote schade aan, aan bedrijven binnen en buiten de landbouw. Die schade wordt met de dag groter. Ik ga ervoor zorgen dat dit stopt en kom met een noodwet. Die noodwet is de start van een totale hervorming van het natuurbeleid. Die noodwet regelt dat:

• PAS-melders gelegaliseerd worden
• Er een drempelwaarde komt voor bouwprojecten
• NH3 en NOx niet uitwisselbaar zijn

Stoppers faciliteren

De langverwachte LBV gaat per 1 januari open. Deze regeling biedt veehouders in het hele land de ruimte om te stoppen en wordt vergezeld van aan sociaal plan. De drempelwaarde wordt zo gekozen dat zoveel mogelijk veehouders vrijwillig kunnen stoppen. Daarnaast openen we medio 2023 een 55+ regeling. Dit helpt boeren zonder opvolger eerder te kunnen stoppen.

Wij willen voorkomen dat boeren die willen stoppen niet in aanmerking komen voor een stoppersregeling. Daarnaast willen wij voorkomen dat boeren die willen blijven gedwongen worden tot stoppen. Dat mag niet gebeuren!

Wij zorgen verder voor fiscale maatregelen die verhinderen dat een aanzienlijk deel van het geld uit opkoop, terugstroomt naar de staatskas. Verder krijgen lokale overheden ruimte en middelen voor:

• Verplaatsing van bedrijven;
• Rood voor rood. Hierbij merken we op dat nieuwe woningen niet in het buitengebied geplaatst worden, maar aan randen van woonkernen.
• Functiewijziging. Locaties en gebouwen die geschikt zijn voor andere bedrijvigheid worden beschermd. Vergunningen worden geschikt gemaakt voor de nieuwe functie, om hiermee bedrijvigheid en werkgelegenheid op het platteland te blijven stimuleren.
• Landbouwgronden die opgekocht worden door de overheid, komen weer beschikbaar als landbouwgrond voor de blijvers. Ditzelfde geldt voor goede landbouwlocaties.

Bodem als doel

Verder stopt dit kabinet met het collectief opleggen van middelvoorschriften voor bemesting en gewasbescherming. Die regels blijken geregeld funest voor de bodemkwaliteit. Goede landbouwpraktijk wordt het uitgangspunt. En dat betekent bemesting op maat. Vakmanschap en vertrouwen staan voortaan voorop. Boeren kennen hun bodem het beste en kiezen zelf hun meststoffen. Mijn ministerie zal komen met handige testkits waarmee boeren zelf gemakkelijk kunnen controleren hoe het is gesteld met de bodemvruchtbaarheid en de kwaliteit van het oppervlaktewater op hun bedrijf. Ook worden peilbuizen beschikbaar gesteld, waarmee boeren zicht krijgen op de kwaliteit van het grondwater onder hun percelen. Goed vakmanschap wordt beloond met minder regels en controles.

Projecten en vergunningen

De overheid gaat ondernemers helpen met de vereiste vergunningen. Er wordt een ambtenaar aangewezen die de boer faciliteert. Deze ambtenaar is de spil tussen lokale en landelijke overheden, alsook tussen de Ministeries. Dat scheelt u veel tijd en zorgen.

Wij vinden het uit maatschappelijk oogpunt wenselijk dat onze voedselproducenten beschikken over goede opstallen en inventaris. Wij gaan daarom in het 2^e kwartaal van 2023 een regeling openstellen om verouderde stallen versneld te saneren en een nieuwe duurzame stal hiervoor terug te zetten. Daarnaast verruimen wij de mogelijkheden op uw bouwblok. Mestverwerking alsook -opslag wordt mogelijk gemaakt op bedrijven. Daarnaast worden landelijk een aantal locaties aangewezen voor grootschalige mestverwerking. De landelijke overheid gaat hiervoor de benodigde vergunningen in orde maken.

Ondernemers krijgen mogelijkheden om het bedrijf integraal te ontwikkelen. Passend bij het ontwikkelpad wat gekozen wordt. Wij zien in dat u niet overal op alle thema’s een 10 kunt halen en dat er consensus gedaan moeten worden. Hoe u deze keuzes maakt zult u moeten motiveren en over moeten rapporteren. Wij vragen van elk bedrijf een ruime voldoende. Wij doen daarmee recht aan de diversiteit van bedrijven en ondernemers.

Onze wens voor 2023

Ik hoop hiermee de boeren van Nederland vertrouwen en perspectief te geven. Ik, uw Minister van Perspectief, wens u alle een verhelderend, beschermend en productief 2023 toe. Nederland is trots op u!

Linda Verriet