Boeren kopen meeste landbouwgrond, maar aandeel van beleggers groeit sterk

Binnen overheden vond er bovendien een duidelijke verschuiving plaats: door de opheffing van de Dienst Landelijke Gebied (DLG) in 2015 hebben provincies een grotere rol in grondaankopen gekregen.

Grondmobiliteit

In de periode 2012 tot 2022 werd jaarlijks circa 30.000 tot 38.000 hectare landbouwgrond verhandeld. Gemiddeld kwam de mobiliteit in deze periode uit op 34.100 hectare per jaar, dat is 1,9 procent van het totale areaal landbouwgrond (1,8 miljoen hectare in 2022). De laatste jaren daalde de totale mobiliteit geleidelijk van 35.100 hectare in 2020 (2,0 procent van het totale landbouwareaal) naar 30.800 hectare in 2022 (1,7 procent van het totale landbouwareaal).

In de jaren 2012 tot 2022 werd het grootste deel van het verhandeld areaal landbouwgrond gekocht door boeren en tuinders. Het aandeel van deze groep in de totale mobiliteit is in de afgelopen 4 jaar echter wel gedaald; van gemiddeld 59 procent in de jaren 2012 tot 2015 tot 49 procent in de jaren 20192022. Ook in absolute termen is de daling vrij groot; van gemiddeld 19.900 hectare per jaar.

Lees ook: Kadaster: Prijs bouwland met 8 procent gedaald naar gemiddeld € 84.900

Het segment Landbouw bestaat uit een groep van 30.400 agrarische kopers. Daarvan kochten er nog geen 100 meer dan 100 hectare landbouwgrond (totaal 9.200 hectare), 5.300 kochten tussen de 10 tot 100 hectare (totaal 117.400 hectare), 19.700 kochten tussen de 1 en de 10 hectare (totaal 75.700 hectare), en 5.300 agrarische kopers kochten minder dan 1 hectare (totaal 3.200 hectare).

Beleggers

Ongeveer een kwart van de landbouwgrond die in de periode 2012 tot en met april 2023 werd verhandeld, is gekocht door beleggers, natuurorganisaties, overheden en andere investeerders, blijkt uit het onderzoek van Kadaster en WER . Binnen deze groep is ‘Belegging’ het grootste segment met 9 procent van het totaal.

Deze groep is divers van aard en doelstelling. Aankopen in dit segment worden gezien als investering, waarbij de uiteindelijke doelen variëren van het mogelijk maken van liefdadigheid en het realiseren van ideële overtuigingen (transitie van landbouw, verduurzaming, etc.) tot het creëren van een financieel rendement, of een combinatie van deze zaken.

A.s.r., Fagoed en Land van Ons

In de meeste van deze situaties blijft de grond duurzaam in agrarische gebruik. Voornaamste kopers in dit segment zijn partijen als a.s.r. en Fagoed, maar ook de burgercoöperatie Land van Ons, bouw- en ontwikkelbedrijven en liefdadigheidsorganisaties behoren tot dit segment.

Afhankelijk van het bedrijfsmodel houden deze organisaties de verkregen grond langer of korter in bezit. Bij een langdurig eigendom behoudt de grond meestal haar agrarische functie, en wordt deze verpacht of zelf geëxploiteerd. In een klein deel van dit segment krijgt het een ander doel, bijvoorbeeld woningbouw.

Volgens de toegepaste methodiek kunnen de kopers van ongeveer een kwart van alle verhandelde landbouwgrond niet aan een specifiek segment worden toegewezen. Van de door hen verhandelde oppervlakte is 81 procent door particuliere kopers gekocht. Gedurende de periode 2012 tot april 2023 ging het om 45.600 particuliere kopers. Het overgrote deel daarvan kocht minder dan 10 hectare grond. De resterende 19 procent van het segment ‘Onbekend’ bestaat uit diverse soorten rechtspersonen.