Het nieuwe GLB 2: Hebben we een nieuw GLB in 2021?

Nog ruim twee jaar om een akkoord uit te werken. Het lijkt meer dan genoeg tijd. Maar is die er ook? De onderhandelingen tussen het Europees Parlement, de Commissie en de Raad van Landbouwminsters volgt een ingewikkeld pad, en Europese verkiezingen en de benoeming van een nieuwe Commissie zullen de boel vertragen.

Erik Mathijs, professor landbouweconomie in Leuven, is er in ieder geval niet gerust op. Een nieuw GLB-programma moet uitonderhandeld worden tussen de raad van landbouwministers van de lidstaten, de Europese Commissie en het Europees Parlement. Dat gaat in verschillende fasen (zie diagram). Maar twee van deze drie instituten zijn in 2019 met andere zaken bezig; het Europees Parlement houdt verkiezingen in mei volgend jaar, en zit daarna met een nieuwe landbouwcommissie. In het najaar volgt dan de benoeming van een nieuwe Commissie, en een nieuwe landbouwcommissaris. Veel vooruitgang zal er dan niet worden geboekt in de GLB-onderhandelingen. Mathijs noemt 2019 dan ook een jaar van stilstand. Dan is er enkel nog 2020 om die onderhandelingen af te ronden. Daar komt nog bij dat over het GLB geen definitief besluit kan worden genomen voordat de regeringsleiders overeenstemming hebben bereikt over het Meerjarig Financieel Kader (MFK), het budget voor de Europese Commissie voor 2021 tot 2027, dat ook het budget voor het GLB bepaalt.

Optimisme

Landbouwcommissaris Phil Hogan is optimistischer. Hij verwacht dat de onderhandelingen voor het MFK vroeg in de eerste helft van volgend jaar kunnen zijn afgerond, en dat die van het GLB dan twee weken later volgen. Maar of dat optimisme gemeend is, is onzeker. „Hogan moet wel optimistisch zijn", klinkt het in Brussel. „Als de landbouwcommissaris al geen optimisme uitstraalt over de tijdige afloop van de onderhandelingen, wie houdt er dan wel nog de vaart in?"

Het Europees Parlement in ieder geval niet. De leden van de landbouwcommissie daar verwachten niet dat de onderhandelingen voor de verkiezingen zijn afgerond. „Wij zijn al blij als we voor die tijd een onderhandelingspositie hebben vastgesteld", vertelt een medewerker van het Europees Parlement. „Dan geeft dat tenminste een startpunt voor een nieuwe landbouwcommissie." Als dat niet lukt, en in Brussel is men daar niet zeker van, zal een nieuwe landbouwcommissie het hele proces weer van voren willen opstarten.

Plannen

Er is dus een goede kans dat een overeenkomst over het nieuwe akkoord niet voor 2020 zal worden afgesloten. Misschien zelfs niet voor 2021 – en dan hebben we geen nieuw GLB op het moment dat het huidige beleid zou eindigen. Maar dat hoeft geen probleem te zijn, hoor je in Brussel. Dan wordt het huidige beleid nog even voortgezet – al is niet duidelijk hoe dat dan precies wordt gefinancierd.

Maar stel dat de onderhandelingen in 2020 worden afgerond. Het lijkt alsof er dan geen probleem is, maar dat ligt toch iets anders. In het nieuwe voorstel moeten lidstaten jaarlijks plannen indienen die de Commissie moet goedkeuren, of eventueel bijstellen. Die plannen moeten acht maanden voor het jaar in kwestie worden ingediend - dus de plannen voor 2021 zouden in april 2020 moeten worden ingeleverd. Tegen die tijd zijn de onderhandelingen waarschijnlijk nog aan de gang en weten lidstaten dus nog niet aan welke voorwaarden hun strategische plan moet voldoen.

Nederland wacht in ieder geval niet tot dat laatste moment. „Wij zijn al bezig om een strategisch plan op te stellen", vertelt een ambtenaar van het Ministerie van LNV. „We hebben tijd nodig om met alle belangengroepen overeenstemming te bereiken, en willen daar niet mee wachten tot het definitieve akkoord er is." En als dat akkoord niet in overeenstemming is met het plan van Nederland? „Dan passen we dat aan. Het belangrijkste is dat we dan al samen met de belangenbehartigers een richting hebben vastgelegd, zodat we weten in welke richting we moeten werken."

Dit artikel is deel twee in een vierdelige serie over het nieuwe gemeenschappelijke landbouwbeleid.