Jonge akkerbouwer zet biologisch-dynamisch bedrijf voort
Eerst geen plan akkerbouwer te worden
Vos junior was aanvankelijk niet van plan om akkerbouwer te worden. Hoewel hij aan de Wagingen Universiteit studeerde, koos hij voor een bedrijfseconomische studierichting. Voor de ING zat hij als trainee in Moskou en Amsterdam.
Hij zat in Colombia om een handelsbedrijfje op te zetten, toen zijn vader te kennen gaf dat hij aan stoppen dacht. 'Ik wilde wel iets voor mezelf, op het bedrijf aan de slag, maar pas als er een gezinnetje was. Dat liet maar op zich wachten en toen mijn vader zei dat hij de grond misschien wilde gaan verhuren, ben ik er eens serieus over na gaan denken.'
Hij bouwde zijn activiteiten in Colombia af en keerde in december terug naar de polder. Michiel Vos heeft nog een broer en een zus. Zijn zus wordt dierenarts en zijn broer werkt bij Shell.
Biologisch-dynamisch
De jonge akkerbouwer zit inmiddels midden in de wortelen, die een keer extra over de zeef gaan om de grond kwijt te raken. Hij spreekt met biologische akkerbouwers en bezocht het weekeinde voor BD-jongeren. 'Het biologisch dynamisch telen spreekt me meer aan dan de gangbare aanpak, want het past beter bij het beeld dat stadsbewoners hebben bij een agrarisch bedrijf. Dat zijn toch de klanten. Als BD'er ben je meer bezig met wat een plant nodig heeft en hoe. Passie voor de teelt is een goede basis. Het verhaal van de kosmische krachten vind ik lastiger, maar baat het niet, dan schaadt het niet.'
Rust voor de grond
Michiel Vos komt gedeeltelijk in een gespreid bedje, hoopt hij. 'Vergeleken met de bedrijven om ons heen is hier enorm extensief geteeld. Er is jaren braak toegepast, luzerne geteeld om de grond rust te gunnen.' Niek Vos: 'Ik zie nu de vruchten van 24 jaar biologische landbouw. De bewerkbaarheid van het land is heel goed, er is minder moeite voor nodig dan bij de start. De grond is meer humeus, maar er is wel veel meer rust door de ruimere vruchtopvolging vergeleken bij de gangbare praktijk.'
Het valt ook loonwerkers op hoe goed de bewerkbaarheid is. 'Dat is toch wat anders dan wanneer je zelf een mooi verhaal ophangt', redeneert Vos senior. 'Je vraagt je altijd af of je het goed doet en dit is een bevestiging.'
Apart bouwplan
De goede grond is het resultaat van een apart bouwplan dat Vos er op na houdt: het ijzeren bouwplan (zie kader). 'Ik teel altijd graan voor aardappelen, ik verrij nooit aardappel- of uienland. Ik wijk er nooit van af.'
Michiel Vos heeft zo zijn gedachten over het bouwplan. 'Ik ga het nu allemaal ervaren, maar misschien kan ik de ruimte in het bouwplan nog wel iets aanscherpen. Aan de andere kant moet je voorzichtig zijn. Het is financieel aantrekkelijk om wortelen één op zes te telen, maar dat is roofbouw. Mijn vader liep een keer rhizoctonia op in de bieten, hij kon twintig jaar geen bieten telen. De druk op het bouwplan is essentieel.'
'Geen dogma'
Niek Vos is nuchter en wacht rustig af wat zijn zoon gaat doen. Michiel Vos: 'Als ik biologisch-dynamisch niets vind, stop ik er mee. Het is een grappige, mooie wereld, maar het moet wel passen. Biologisch blijft het zeker, maar de realiteit is dat gangbaar en biologisch steeds dichter bij elkaar komen.'
Biologisch-dynamische telers hebben volgens Niek Vos dezelfde twijfels als iedere andere teler. 'Het is geen dogma, de biologisch-dynamische teelt is geen star verhaal. Over tien jaar ziet het er waarschijnlijk heel anders uit. Er is geen bijbel, maar het is een zoektocht met elkaar naar wat mogelijk is. Er is ook nog veel onduidelijk. Dat er een effect is van de kosmos is duidelijk, maar hoe het precies werkt, is moeilijk te definiëren. Vergelijk het met lucht. Het is dat het waait, anders geloof je niet dat het er is.'
Geen misoogsten
De akkerbouwer dankt het succes van zijn teelt dan ook niet louter aan de biologisch- dynamische aanpak. 'Misoogsten ken ik niet echt. Ik heb één keer meegemaakt dat ik maar 20 ton aardappelen van een hectare oogstte. Dat was in een seizoen dat het bij iedereen slecht was. Daardoor waren de prijzen goed, dus is er dan sprake van een misoogst? Ik ben gewoon een precieze boer. Dat was ik als gangbare boer en dat ben ik nu ik biologisch-dynamisch teel. Dat blijf je zien.'
Vingers groen genoeg
Vos krijgt wisselende reacties, nu hij het bedrijf overneemt. 'Ze verklaren me voor gek en waarschuwen me dat ik niet rijk word. Dat denk ik ook niet en dat is ook niet de prioriteit. Later wil ik wel dingen naast het bedrijf gaan doen, maar nu is het zaak eerst het bedrijf onder de knie te krijgen. Ik weet niet of mijn vingers groen genoeg zijn, maar het werk is leuk. Ik vind het fijn om resultaat te zien van wat ik doe. Als ik achterom kijk tijdens het ploegen, zie ik duidelijk wat ik doe. Ik ben een doener en geen denker, die voldoening haalt uit theoretiseren op kantoor.'
Zijn vader vermoedt dat zijn zoon wel de druk van het verleden voelt, maar hij heeft al toegezegd zijn zoon de eerste jaren op weg te helpen. 'Het is voor mij vooral de kunst om me voldoende terug te houden. Het is vooral leuk dat mijn zoon het bedrijf voortzet. Natuurlijk mag er iets mislukken. Je probeert het goed te doen, maar er gaat vast wel eens iets fout. Dat is niet erg, als je het maar op tijd ziet.'
Aardappelen veredelen als hobby
Niek Vos kijkt wel uit naar de extra tijd die hij nu krijgt. Die steekt hij onder meer in zijn hobby, het veredelen van aardappelen. 'Daar ga ik gewoon mee door, dat is zo leuk. De mogelijkheden zijn eindeloos, de natuur is zo'n rijkdom. We moeten nog een goede manier vinden om daar mee om te gaan, maar de potentie is eindeloos.'
Die hobby neemt zijn zoon in ieder geval niet over. 'Maar ik wil wel verder kijken, producten ontwikkelen. Ik kijk meer van de kant van de consument naar de teelt en ik denk dat er nog mogelijkheden liggen. Volgens mij kan er veel meer met gekleurde peen bijvoorbeeld. Er is al gekleurde peen, maar die mist nog de frisse uitstraling. Daar valt nog iets te winnen en misschien is dat iets voor mij.'
IJzeren bouwplan
Het bouwplan van het akkerbouwbedrijf is opmerkelijk. 8 Hectare pootaardappelen, 8 hectare wortelen, 4 hectare wortelen (1 op 14), 8 hectare uien, 8 hectare luzerne, 8 hectare haver, 8 hectare tarwe en 8 hectare ligt braak.
Niek Vos gebruikt het bouwplan al ruim twintig jaar en het heeft hem naar eigen zeggen nooit teleurgesteld. Hij heeft het ontwikkeld vanuit de gedachte dat hij niet voor zichzelf werkt, maar voor de bewuste consument en voor degene die de grond na hem gebruikt. Hij is geen principieel biologisch-dynamische teler en het verbaast hem nog ieder seizoen dat hij kan oogsten zonder de spuit te gebruiken. Vos benadrukt dat biologisch-dynamisch telen geen kwestie is van iets weglaten, zoals gewasbeschermingsmiddelen. Het is een bedrijfssysteem, aldus de akkerbouwer.
Tekst: Hans van der Lee
Beeld: Ellen Meinen