‘Schoffelen geeft uienwortels lucht’
Acht vrachten uien verkocht
Dezelfde dag nog heeft Hans de Zeeuw, broer van Jaap, acht vrachten uien verkocht. 'Tenminste, dat geloof ik.' De broers hadden nog 500 ton vrij in de schuur. Die uien liggen op het bedrijf in Nagele, waar Hans woont. Hij regelt de verkoop. 'We krijgen 25 cent. Jammer, de piek is alweer voorbij', zegt De Zeeuw. Maar hij zegt het lachend, met 25 cent kan hij best leven.
De broers zijn lange bewaarders bij vrijwel alle producten. Een week eerder nog leverden ze een partij pootaardappelen af en ze hebben ook al eens in augustus consumptieaardappelen van de oude oogst afgeleverd. Bij uien en peen verkopen ze ook af land, maar het meeste gaat in de eigen opslag. Gedurende het gehele afzetseizoen doen ze geregeld zaken. Daardoor hebben ze als het ware een eigen pool.
Niet alles schoffelen
Vorig jaar rond deze tijd was De Zeeuw druk met uien schoffelen. Dit jaar is het gewas duidelijk later in ontwikkeling. De schoffelbalk staat klaar, maar is dit jaar nog niet in het land geweest. 'De ontwikkeling van het gewas loopt achter. De uien zijn nog klein. De grootste zijn nu 10 tot 12 centimeter, groot genoeg om te schoffelen, maar de laatst gezaaide uien zijn pas 4 tot 5 centimeter groot. We wachten nog even met schoffelen. Over anderhalve week, zo aan het eind van de tweede week juni, zullen we beginnen', verwacht hij.
De schoffelbalk staat vast afgesteld op de uien, die op een bed van 2,25 meter staan. In dezelfde werkgang trekt De Zeeuw met twee vrij zware woelpoten meteen de sporen van de trekker los. Van het totale areaal van 75 hectare wordt een deel geschoffeld. 'Alleen waar de grond dichtslaat.' Dit jaar verwacht de akkerbouwer een derde van het areaal te schoffelen, vorig jaar was het iets meer. 'Maar als we de komende tijd nog eens een dikke bui krijgen, dan wordt het dit jaar ook meer.'
Lucht in de bodem
De broers schoffelen de uien om lucht in de bodem te brengen. Daarom gaan de schoffels vrij diep door de grond. 'Zeker 2 tot 3 centimeter', zegt De Zeeuw. Aan weerskanten van de rij uien blijft een strook van 3 tot 4 centimeter onbewerkt. 'Je uien moeten vrij stevig staan als je wilt schoffelen. Niet omdat je de wortels raakt, maar omdat bij het opbreken van de grond te kleine plantjes kunnen omvallen. Die staan nog niet vast genoeg. Valt zo'n plantje om, dan ben je de ui kwijt. We wachten tot de uien minimaal 8 tot 10 centimeter groot zijn.'
De nevenwerking op onkruid is mooi meegenomen, maar op de geschoffelde en op de niet-geschoffelde percelen wordt dezelfde onkruidbestrijding toegepast. Ook de bodemherbiciden als Stomp en Pyramin, zegt De Zeeuw. 'Ze werken in elk geval in de weken voor het schoffelen, maar na het schoffelen is de werking niet volledig over.'
Schoffelbalk uit 2006
De schoffelbalk dateert uit 2006. Dat was het jaar met het droge voorjaar. Na het zaaien hebben de gebroeders De Zeeuw toen veel beregend om te zorgen dat de uien opkwamen. 'Op verschillende percelen zagen we daardoor korstvorming. We kregen het advies om te schoffelen. We hebben meteen een goede schoffelbalk aangeschaft. We zijn gaan rijden en het beviel uitstekend.' Er zijn steeds meer uientelers die er voor kiezen om te schoffelen, ziet De Zeeuw.
Een test naar het effect heeft hij nooit uitgevoerd. 'Je kunt het wel eerst proberen door de ene helft van een perceel te schoffelen en de andere helft te laten liggen. Maar dan moet je ook gaan meten. Dat is niets voor ons. De plant heeft lucht nodig om te groeien. Als we dan zien dat het perceel opknapt door het schoffelen, dan weten we genoeg.' Lang wikken en wegen is aan De Zeeuw niet besteed.
Goede waterafvoer
Een bijkomend voordeel van het loshalen van de grond is dat het water beter kan weglopen. Dat bleek vorig jaar. Op 7 en 8 juli viel meer dan 100 millimeter water in dat deel van de Noordoostpolder waar De Zeeuw de meeste grond heeft. 'Zelfs onder die extreme omstandigheden is toen op onze uienpercelen geen water blijven staan. Je mag ervan uitgaan dat op een perceel waar je de grond mooi los hebt gemaakt met de schoffel en de woelpoten een bui van 30, 40 millimeter geen probleem is. Ook daarvoor doe je het.'
Laatst gezaaide uien schoffelen
Het perceel met de laatst gezaaide uien moet in elk geval worden geschoffeld, weet De Zeeuw al. Het is lichte grond. Het perceel is in het voorjaar laat geploegd omdat het pas laat droog genoeg was. Na het ploegen werd het droog. 'Toen konden we niet zaaien omdat er te veel harde kluiten waren. We hebben het perceel beregend om de kluiten zacht te maken. Het zaaien ging vervolgens perfect. Maar daarna viel weer veel regen, waardoor de grond dicht sloeg. Dat moeten we dus schoffelen om genoeg lucht in de bodem te krijgen.'
RTK-gps
Het schoffelen van de uien is een van de werkzaamheden waarbij het rijden op RTK-gps erg prettig is, zegt De Zeeuw. Maar ook bij andere werkzaamheden willen ze het systeem vooral niet missen. 'Het geeft rust. Met gps zit je niet de hele dag te turen of je recht rijdt. Ook ligt de scheiding van de gewassen niet zo scheef op de kavel. We willen graag dat alles een beetje recht ligt. De percelen hebben we nu zo ingericht dat we altijd netjes uitkomen. En bij de tocht is de teeltvrije zone exact uitgemeten.'
Op beide bedrijven, in Emmeloord en in Nagele, staan masten voor de radiogestuurde systemen. Elders in de Noordoostpolder staat nog een mast en daarmee is het hele gebied gedekt. Sinds dit voorjaar maken de gebroeders De Zeeuw echter geen gebruik meer van de masten. 'Het signaal wilde nog wel eens gestoord zijn. Bovendien hebben we de grond verspreid door de polder. Daardoor moet je steeds van het ene signaal op het andere overstappen. Dat betekent dat je telkens de frequentie moet wisselen.'
Netwerk mobiele telefonie
Het bedrijf heeft geïnvesteerd in een systeem waarbij het wisselen niet meer nodig is. Het systeem werkt via het netwerk van de mobiele telefonie. Er zijn drie computers aangeschaft en vijf trekkers zijn zo uitgerust voor RTK-gps. Een investering van 65.000 euro. Daar komen de abonnementskosten voor de drie computers nog bij, zo'n 2.000 euro per jaar.
Tekst: Harma Drenth
Beeld: Ellen Meinen