‘Ideale stikstofboost voor ‘t gewas’

Het heeft lang geduurd voordat er een politieke overeenstemming en wetswijziging waren die het toedienen van mineralenconcentraat mogelijk maakten. Aan producten uit dierlijke mest zat namelijk een politiek luchtje. Mest was bij voorbaat milieuonvriendelijk. Ondanks de vele verzoeken dat juist uit dierlijke mest hoogwaardige kunstmeststoffen te halen waren, duurde het nog een tijd voordat men in Den Haag overtuigd was. Op 10 juni publiceerde, na een jarenlange lobby, de Staatscourant de regeling voor een tijdelijke toelating van het mineralenconcentraat voor de deelnemers aan het project Kunstmestvervangers.

Sleepslang

De inkt van de Staatscourant is amper droog of projectleider Hessel Doornbos van DLV Plant is al druk bezig het mineralenconcentraat in Drenthe en Groningen met een speciaal werktuig uit te rijden. Dit sleepslangdoseersysteem lijkt een combinatie van een giertank en een spuitmachine die door een trekker wordt getrokken.
De spoorbreedte van de trekker en tank is 1,5 meter en het is vreemd om een 'giertank' met zo'n smalle spoorbreedte en smalle banden te zien. Met een behoorlijk vaart rijdt de trekker en het sleepslangdoseersysteem over het aardappelland van akkerbouwer During in Nieuw Weerdinghe. Straks gaat de machine naar Bellingwolde en al eerder was Doornbos in Zeegse.
'We zijn deze week voor het eerst met deze machine bezig', legt Doornbos uit. 'We kunnen per uur zo'n 4 hectare doen en brengen ongeveer 10 ton mineralenconcentraat op het land. Dat is 60 kg stikstof en 4 kg fosfaat per hectare. Vandaag zullen we zo'n 20 hectare met 200 ton bemesten.'
De machine gaat naar het gevoel van Doornbos nog een beetje te snel, maar het betreft een proefproject en er zijn nog steeds verbeterpunten om het gewas met meer precisie te bemesten. In ieder geval oogt de machine conventioneel genoeg om praktisch te zijn.

Dunne fractie

Het mineralenconcentraat heet officieel RO-concentraat. RO staat voor Reverse Osmose oftewel omgekeerde osmose. Dat is het procédé waarbij het mineralenconcentraat wordt geproduceerd. De basisgrondstof is de dunne fractie bij mestscheiding of de dunne fractie van het digistaat van biovergistingsinstallaties. Dit laatste product gebruikt Hessel Doornbos 'We gebruiken het digistaat van meerdere vergisters', vertelt Doornbos. 'Dat wordt gescheiden in dunne en een dikke fractie. Voor de dunne fractie passen we omgekeerde osmose toe en dan ontstaat er een mineralenconcentraat en schoon water. Per 100 ton concentraat zit er 6,5 kg stikstof, 8 kg kali en 0,4 kg fosfaat in. Dit is een echte groene kunstmest.'
'De meststof mag je als kunstmest in de boekhouding opnemen boven op de 170 kg stikstof die je via dierlijke mest aanvoert. Het grote voordeel is de grote hoeveelheid stikstof en het lage gehalte aan fosfaat.' De akkerbouwer moet wel rekening houden met kali, omdat het RO-concentraat veel kali bevat. Hij moet niet te veel kali geven in het voorjaar.

Snel opneembaar

Het concentraat mag voorlopig alleen met het sleepslangdoseersysteem op het land worden gebracht en alleen op aardappelen en tarwe bij akkerbouwers die aan het project deelnemen. Doornbos: 'In het Noorden hebben we nu zeven akkerbouwers met in totaal 40 hectare. Dat zijn vooral percelen met Aveka-aardappelen. Binnenkort gaan we in de graanteelt bemesten, maar daarover is nog weinig bekend.'
Doornbos is tevreden dat eindelijk het RO-concentraat in de praktijk op het land kan worden gebracht. Uit de onderzoeksresultaten van het project, dat al een poosje loopt, blijkt dat RO-concentraat een positief effect heeft op de groei. 'In vergelijking met gangbare kunstmest zit in het RO-concentraat zo'n 90 procent van de stikstof. Het grote voordeel van het concentraat is dat het een vloeibaar organisch materiaal is. Het wordt daardoor gemakkelijk door het gewas opgenomen en is snel beschikbaar. Als je het uitrijdt, is het binnen een paar minuten weg en kunnen de wortels het opnemen. Kunstmestkorrels blijven veel langer liggen.'
Het RO-concentraat is volgens Doornbos vooral perfect voor de tweede gift. 'Het is een soort stikstofboost en uitermate geschikt voor aardappelpercelen die een tweede gift nodig hebben.'
Ook voor de graanteelt is de 'groene kunstmest' geschikt, zoals in de derde gift in wintertarwe. Maar ook in de maïsteelt is het concentraat absoluut geschikt. Doornbos: 'Helaas is hier nog geen ontheffing voor.'

Duurder

Ondanks de lovende woorden over het RO-concentraat plaatst Doornbos ook nog wel kanttekeningen bij de meststof. 'Voorlopig is het nog een dure meststof. Het wordt interessant als de prijzen van gangbare kunstmest hoger zijn. Dan is dit een goedkoper alternatief.'
Hij vervolgt: 'Het is vooral de aanwendtechniek die een stuk duurder is dan kunstmest strooien. Op dit moment is er slechts een sleepslangdoseersysteem in Nederland. Daardoor is het redelijk kostbaar om de machine in te zetten, want we moeten de machine nu overal naar toe transporteren. In Duitsland en Denemarken zijn deze machines heel gewoon. Het is echter voor fabrikanten vrij gemakkelijk om deze machine te bouwen. Als de tijdelijke vrijstelling wordt omgezet in een echte toelating en er meer fabrikanten een dergelijke machine bouwen, wordt de techniek goedkoper. Dan kan het concurreren met kunstmest. Nu kost het 10 euro per ton, inclusief uitrijden en die prijs moet absoluut naar beneden om het RO-concentraat aantrekkelijk voor akkerbouwers te maken', aldus Hessel Doornbos.