'Bietenblad beter benutten'

Als oud-onderzoeksdirecteur uit de suikerindustrie heeft Paul a'Campo de feiten en cijfers over bieten nauwkeurig op een rijtje. Ze komen hem in zijn nieuwe rol als adviseur goed van pas. Met zijn eenmansbedrijf ACConsult is a'Campo de trekker van een project waarin hij samen met enkele ondernemers de mogelijkheden onderzoekt om bietenblad te oogsten en te vermoezen, om het daarna maximaal tot waarde te kunnen brengen. Loonwerker Thole uit Musselkanaal paste zijn rooiapparatuur aan. Hij kan het blad vrij van grond oogsten, waarna het wordt geperst. De vaste fractie wordt ingekuild, waarna het zonder lekverliezen jaarrond kan worden bewaard en aangesproken voor vergisting. Uit het sap vallen hoogwaardige eiwitten te winnen, iets wat a'Campo samen met Bonda Veevoeder Bureau en enkele andere partijen onderzoekt. De eerste haalbaarheidsstudie en experimenten zijn in 2010 gedaan met 'suikerherstructureringsgelden'.

Wat maakt de bietenplant zo geschikt als energieleverancier?

'Suikerbieten zijn heel efficiënt in het omzetten van CO2 en water in koolhydraten. Een hectare bieten legt vier keer zoveel CO2 vast als een hectare bos. De hoge productie betekent ook veel hernieuwbare energie per hectare.'

In Duitsland worden speciaal bieten geteeld voor vergisting en ook in Nederland loopt onderzoek naar de mogelijkheden. Hoe schat u die kansen in?

'Er zitten wat nadelen aan. Neem de discussie over de concurrentie tussen brandstof en voedsel. Daar waar energiebieten groeien, kun je geen voedsel verbouwen. Ook is er een praktisch bezwaar. Bieten zijn niet jaarrond beschikbaar, omdat je ze niet zonder verliezen kunt bewaren. En een nateelt in de herfst blijkt nog niet zo eenvoudig. Daarom zeg ik: richt je in eerste instantie op overschotbieten en andere reststromen, zoals blad, dan tackle je meteen ook het probleem van de voedselconcurrentie.'

Welke financiële waarde hebben bieten voor een vergister?

'Een ton bieten levert gemiddeld genomen 95 kubieke meter methaan op. Bij een kuubprijs van 0,45 euro kom je uit op een brutowaarde van 42,75 euro per ton. Nogmaals, dat is gemiddeld, want het hangt sterk af van het drogestofgehalte van de bieten. Het verhogen van de wortelopbrengst per hectare heeft dan ook maar beperkt zin.'

Suikerbieten kun je vergisten maar ze worden in sommige andere landen ook wel gebruikt voor het maken van bio-ethanol. Hebben beide toepassingen perspectief?

'De keuze voor bio-ethanol of biogas is vooral een subsidieverhaal. Bij vergisting benut je een groter deel van de biet, maar je moet wel een nuttige bestemming hebben voor de restwarmte. De gasmotor zet maar 40 procent van het gas om in elektrische energie, de rest is warmte.'

Wat moet er gebeuren, wil het voor akkerbouwers interessant worden om energiebieten te gaan telen?

'Ik denk dat als we in staat zijn biogas om te zetten in een vloeibare autobrandstof, dan vergisting een stuk interessanter wordt. Autobrandstoffen zijn flink duurder dan elektriciteit, en de verwachting is dat dat voorlopig zo zal blijven. Je zult het gas dus moeten comprimeren en verrijken.'

Momenteel bekijkt u hoe telers bietenblad tot waarde kunnen brengen. Wat is een hectare bietenblad waard?

'Op een hectare suikerbieten zit ongeveer 40 ton blad. Een ton bietenblad levert ongeveer 40 kuub methaan op. Bij 45 cent per kuub is dat 18 euro per ton. Per hectare praat je dan over 720 euro aan bruto-gasopbrengst. Ga je eerst nog de eiwitten winnen, dan is de gasopbrengst iets lager, zo'n 15 euro per ton. Maar dan heb je per hectare wel duizend kilo eiwit te pakken, ter waarde van een euro per kilo. De totale waarde van een hectare bietenblad zou daarmee op 1.600 euro komen.'

U zegt het al: dat is de bruto waarde. Je moet het blad oogsten, vervoeren en verwerken. Wat zou er voor een bietenteler over kunnen blijven?

'Dat is nog moeilijk te zeggen. We proberen eenvoudige technieken te ontwikkelen, om de kosten zo laag mogelijk te houden. Grondvrij oogsten lukt al, het persen gaat goed, de volgende stap is om deze handelingen te combineren. Liefst op de rooimachine. Ook het winnen van de eiwitten uit het sap gaat met een relatief eenvoudige mobiele installatie, die gebruikmaakt van de restwarmte van de vergister.'

Hoe nauw steekt het inkuilen?

'Het blad moet worden verkleind en in elkaar geperst totdat de massa een drogestofgehalte heeft van ongeveer 30 procent. Op die manier is de kuilhoop goed aan te rijden en is het blad goed te bewaren zonder dat er leksappen vrijkomen. Het inkuilen heeft bovendien een functionele waarde. Door de dalende pH komt de fermentatie alvast op gang, waardoor ook de lange vezels worden opengebroken. Dat komt de vergisting ten goede.'

Is er veel belangstelling voor de eiwitten die uit het bietenblad worden gewonnen?

'Het gaat om hoogwaardige eiwitten, die voor veevoederfabrikanten op zich al waardevol zijn,maar die door hun oorsprong extra interessant zijn. Deze eiwitten hoeven niet meer vanaf de andere kant van de wereld te worden aangevoerd in de vorm van bijvoorbeeld sojabonen. Dat biedt mogelijkheden. De ruim 70.000 hectare suikerbieten in Nederland is in potentie goed voor 70.000 ton duurzaam geproduceerde eiwitten.'

Met het afvoeren van bietenblad voer je ook mineralen en organische stof af. Wegen de voordelen hier wel tegenop?

'De hoeveelheid effectieve organische stof van bietenblad is gering: zo'n 150 kg per hectare. Maar belangrijker is: het grootste deel van de mineralen spoelt uit en bij het rottingsproces van het blad komen grote hoeveelheden lachgas vrij. Dat is een van de sterkste broeikasgassen. Ook milieukundig is het daarom beter om het bietenblad af te voeren. Wel zou de sector ervoor moeten zorgen dat ze de hoeveelheid fosfaat die met het bietenblad wordt afgevoerd mag compenseren. Daar maakt de voorzitter van de biogasbrancheorganisatie Aike Maarsingh zich sterk voor.'