Schoonmaken materieel kwestie van druk en liters
Zuinige ecostand
De reinigers hebben tegenwoordig ook een zuinige stand, waarbij minder water wordt gebruikt en ook minder diesel om het water te verwarmen. Voor het zware schoonmaakwerk is deze zogeheten ecostand af te raden. Hoe meer water per uur, hoe beter het schoonmaken gaat. Hetzelfde geldt voor de temperatuur: hoe heter, hoe beter. Het warme water verlaagt de oppervlaktespanning die het vuil aan de machines hecht, waardoor het makkelijker loslaat.
Het meeste vuil is met koud water onder druk wel weg te spoelen. Voor zwaarder werk is een dieselgestookte hogedrukreiniger nodig. De machine werkt op dezelfde manier als een CV-ketel: water wordt in een spiraal langs een vlam gestuurd en verhit. Het grootste verschil is dat in de reiniger het water onder hoge druk staat.
Onderhoud
Net als de ketel vraagt een hogedrukreiniger om onderhoud. Volgens fabrikanten en leveranciers is het verstandig een contract voor een regelmatige servicebeurt af te sluiten bij de dealer of specialist, vanwege de fijne mechaniek. Wie geen moeite heeft met keramische plunjers, keerringen en een eenvoudig brandstof-inspuitsysteem kan het zelf. Het voordeel van een gang naar de dealer is dat daar bij moderne machines met de computer de zogeheten datalogger is uit te lezen. Dan is eenvoudig vast te stellen welke onderdelen vervangen moeten worden en waar eventuele storingen te vinden zijn.
Schrapen of frezen
Het water uit de reiniger is op twee manieren te gebruiken. Met een gewone nozzle aan het einde van de spuitlans komt het water onder een hoek van 15 graden uit de spuit. De straal werkt als een schildersmes: het vuil wordt van de machine afgeschraapt. Eventueel is de straal breder te maken. maar dat gaat ten koste van de kracht.
Voor hardnekkige vervuiling is de vuilfrees de oplossing. In de nozzle zit een keramisch balletje dat er samen met de vorm van de nozzle voor zorgt dat al het water en de druk op één punt wordt geconcentreerd. Een klein wieltje in de nozzle zorgt ervoor dat de straal een acht-vorm maakt om het effect te vergroten. Mijd met de vuilfrees lagers, schakelaars, bedrading en andere gevoelige delen van de machine. Het dragen van een veiligheidsbril is aan te raden.
De vuilfrees wordt vaak gebruikt, maar de spuitkop is kwetsbaar. De juiste manier om de frees te gebruiken, is met de kop naar beneden gericht. Wie onder de machine staat en de frees omhoog richt, sloopt het keramische balletje. Dat valt iedere keer terug als de druk eraf gaat. Vervolgens wordt het met 200 bar weer tegen het uiteinde van de nozzle geschoten. Binnen de kortste keren is een nieuwe vuilfrees nodig en dan kijk je naar een uitgave van ruim 100 euro.
Reinigingsmiddelen
Wie de klus niet geklaard krijgt met warm of heet water en druk, kan een reinigingsmiddel toevoegen. Het aanbod aan middelen is eindeloos en welk middel het beste werkt, is een kwestie van proberen. Navraag leert dat de meeste middelen inmiddels biologisch afbreekbaar zijn en dus op de wasplaats mogen worden gebruikt en geloosd. Er zijn volgens vertegenwoordiger Rudi Helmink van hogedrukreiniger-producent Waterkracht geen specifieke middelen voor bijvoorbeeld plantensappen. 'Dat zijn agressieve sappen die invreten in de lak van de machines. Heet water lost een deel op, maar een reinigingsmiddel is aan te raden. Bij voorkeur meespuiten onder hoge druk.'
Lozingsregels
Machines die in zieke gewassen of op besmette percelen aan het werk zijn geweest, zijn met heet water af te spuiten. De hogedrukreinigers kunnen kokend water leveren. Dat helpt de meeste ziekteverwekkers om zeep.
Met een ontheffing is het afvalwater van de wasplaats op een regulier akkerbouwbedrijf te lozen op het oppervlaktewater, maar de AID plaatst kanttekeningen bij deze lozingen. Het levert namelijk puntemissies op. Een biofilter is nog niet in de regelgeving opgenomen, maar daar wordt op het moment aan gewerkt. Verwacht wordt dat de nieuwe regels in juni 2011 van kracht worden, maar die datum staat niet vast omdat ze mogelijk in het parlement worden besproken.
Bij behandeling van de lozingsregels kunnen nog wijzigingen volgen. Het milieuministerie doet daarom geen mededelingen over de regels en de wijzigingen, omdat het ministerie 'geen verwarring wil veroorzaken'. Akkerbouwers vangen het afvalwater veelal op in een put en rijden het uit over het perceel of zorgen voor aansluiting op het riool.
Flink borstelen
Een doffe Fendt staat in de loods bij loonwerkbedrijf Hoogland in Burgerbrug. De motorkap voelt ruw. 'Die hebben we alleen met heet water afgespoten', weet medewerker Arthur van Ulft. De loofklapper voor de trekker is in de uien gebruikt. 'Die krijgen we nauwelijks schoon.'
Van Ulft: 'Truckshampoo en andere reinigingsmiddelen geven een goed resultaat. Het maakt eigenlijk niet uit van welk merk. Het goedkoopste middel werkt ook goed.' Voorwaarde is wel dat ook flink wordt geborsteld, vooral bij de schoonmaak van de spuitbomen is dat een tijdrovende klus.
Hoogland heeft een vaste, dieselgestookte wasinstallatie in de loods hangen. De slangen zitten uiteraard aan de buitenkant van de loods. De plaats in het bedrijf heeft een nadeel: de wax die het bedrijf gebruikt om de trekkers in te spuiten is niet vorstbestendig. De oplossing bevroor afgelopen winter, met vlokken en klonten als resultaat. Dat maakt verwerking met een hogedrukreiniger onmogelijk.
Wasplaats met biofilter
Loonwerker Hoogland in Burgerbrug heeft een bijzondere wasplaats. Pal naast de wasplaats voor trekkers en machines heeft het bedrijf een speciale wasplek voor de spuit en de injecteermachine voor grondontsmetting. Er is een lange sleuf gegraven. Er is waterdicht folie op de bodem gelegd en vervolgens is er zand in gestort. Aflopende betonplaten aan weerszijden zorgen er voor dat het water en de middelen uit de spuitbomen in de zandbak verdwijnen.
Onder in de zandbak ligt een drain van waaruit het water via een buffervat naar een biofilter wordt gepompt. Het is een eenvoudige installatie, die bestaat uit een kleine elektropomp en vijf duizendlitervaten. Drie ervan staan op elkaar met daarin een mengsel van 70 procent potgrond, 5 procent teeltaarde en 25 procent gehakseld stro. Het water wordt geleidelijk in het bovenste vat gepompt en sijpelt naar beneden. Het filter reinigt 15 liter vervuild water per dag, genoeg voor een akkerbouwbedrijf. Het biofilter kan de meeste middelen als Moman prima afbreken, maar met onkruidbestrijders heeft het meer moeite. Maar ook die worden afgebroken.
Water voor over het land
Het water dat uit het laatste vat komt, is schoon genoeg om over het land uit te rijden. Onderzoeker Rik de Werd van PPO werkt nu aan een versie met plantenbakken als laatste schakel. De planten verdampen het nagenoeg schone water, waardoor uitrijden niet langer nodig is. Hoogland wil deze versie ook. Als hij de wasplaats en het filter aanpast, wil hij ook een overkapping of een handige manier om het zandbed af te dekken. Het biofilter verwerkt namelijk ook veel regenwater en dat gaat ten koste van de capaciteit.
De Werd: 'Akkerbouwers hebben belangstelling, ook al zeggen de meesten dat ze de spuit op het land schoonspoelen. Of dat afdoende is, hangt af van de schoonwatertank van de spuit en de gewassen die ze telen. Uit de praktijk blijkt dat akkerbouwers die bijvoorbeeld groeistoffen in bieten hebben gespoten, thuis ook vaak nog een keer extra naspoelen. Bovendien moet de buitenkant van de spuit ook schoon en dat doen ze met de hogedrukreiniger.'
Tekst: Hans van der Lee
Beeld: Lex Salverda, Kärcher