Koolmot tast eindproduct aan

Sluitkool, spruitkool, Chinese kool, broccoli; geen brassicasoort lijkt dit seizoen zonder schade door te komen. 'Het is heel bijzonder dat die mot al maanden in de kool zit', vertelt teeltadviseur Nico van Langen van Agrotheek. 'In net geplant gewas zagen we de rups al vensteren. Dat heeft gevolgen voor het eindproduct en leidt in het meest erge geval tot afkeuring van het product. Je wilt geen vensters of pop in je eindproduct. Ik heb deze druk in dertien jaar nog niet zo erg gezien.'

Verschillen in koolmotdruk

De koolmotdruk is niet overal even hoog. 'Er zijn verschillen door ligging, rasverschillen en gewasbescherming, maar vast staat wel dat alle brassica last heeft.' Bloemkool wordt minder gespoten dan de andere brassica en daar is de mot dan ook in te vinden. 'Er is een aantal broccolitelers dat nauwelijks schade heeft, omdat ze vanaf het begin van de teelt tegen koolgalmug spuiten volgens het kalenderregime. Gewoon standaard regelmatig het gewas in met die spuit. Vanaf week één spuiten met een synthetische pyrethroïde plus een uitvloeier, en je roeit de rups consequent uit.'

Reden onduidelijk

Waarom de koolmotdruk zo hoog is, is moeilijk aan te geven. Van Langen: 'Ik ben geen bioloog, maar we hebben al vanaf maart vrij hoge temperaturen. Bovengemiddeld hoog. De levenscyclus van de koolmot is kort en die is tot nu toe niet onderbroken door een koudeperiode.'
Onderzoekster Marian Vlaswinkel van het PPO in Westmaas weet het ook niet precies. 'Ik heb proeven in de spruiten liggen en de onbehandelde veldjes zitten echt vol met motten. Zo massaal zie je het zelden. Er wordt wel eens gezegd dat een strenge winter goed is tegen de insecten, maar een zachte en natte winter is juist veel slechter voor ze. Nu hebben we hoge temperaturen en we zien een forse druk, met de hoogste piek op 1 juni.'
Van Langen denkt dat de insectendruk verschuift door de klimaatverandering. 'Het wordt iets warmer en de kans is groot dat we meer moeten spuiten tegen ziekten en plagen.' Onderzoekster Vlaswinkel heeft geen verklaring waarom juist de druk van één insect zo hoog is. 'Het stikt van de koolmot, maar we hebben hier nauwelijks koolwittevlieg, terwijl dat insect een aantal jaar geleden een ware plaag was. Toch vreemd.'

Bestrijding heeft veel aandacht nodig

Ondertussen proberen de telers de mot onder de duim te houden. 'We hebben het onder controle', zegt koolteler Ad de Boer. 'Het heeft veel aandacht nodig. Met de witte en de rode kool kan het lang aan, want het omblad blijft doorgroeien. In de spitskool is het probleem groter, omdat die veel korter op het land staat. Je moet echt op tijd ingrijpen.'
De Boer vertelt dat hij ongeveer om de veertien dagen spuit. 'Het begint op kalenderspuiten te lijken. Dat doen we liever niet, maar je moet wel. Er zijn gelukkig wel voldoende middelen, al gebruiken we liever geen Tracer. Dat is niet zo fijn voor je portemonnee. Een traybehandeling is ook een kunstje apart, dat laten we liever aan de plantenkweker over. Ik hoor van andere telers dat ze Tracer al twee keer hebben ingezet, maar wij proberen ons te redden met Decis, Steward en Nomolt voor de afwisseling.'

Geen geïntegreerde bestrijding

De geïntegreerde bestrijding werkt dit seizoen niet, weet Van Langen. 'Je bent snel te laat, want de meeste middelen zijn contactmiddelen en dus moet je de insecten raken. De eitjes zitten echter onder het blad en ook in het hart. Daar kom je lastig bij, zeker maarmate het gewas zich ontwikkelt. Bij sluitkool zit het insect onder de sluitbladen en doet daar zijn behoefte. Dan krijg je rotting en dus kwaliteitsverlies.'

Biologische telers minder bewapend

De biologische telers hebben nog minder wapens tegen de koolmot. Jan Zenhorst in Creil probeert de plaag beheersbaar te houden door bacteriepreparaten te spuiten. 'Maar het barst van de motjes en rupsen. Ik kom er moeilijk bij in het hart.'
Zenhorst kan nog niet inschatten wat de gevolgen voor de oogst zijn. 'Ik weet alleen dat het bijna overal even erg is, al heb ik niet het hele perceel bekeken.'