Zilte zeekool exclusieve nieuwe groente

'We hopen over een paar jaar de teelt in de vingers te hebben en het product min of meer commercieel verhandelbaar te hebben, zodat een teler daarmee een bedrijf kan beginnen.' Mark van Rijsselberghe van Stichting Sint Donatus wil beslist geen irreële verwachtingen scheppen over de mogelijkheden van de teelt van zilte zeekool. De groente heeft kansen: de eerste voorzichtige afzet is op gang gekomen. Drie restaurants op Texel serveren de exclusieve groente en daar is het product goed ontvangen. Maar aan de teelt kleven nog te veel praktische haken en ogen om met het nieuwe product de boer op te gaan. 'De teelt van zeekraal is al veel verder ontwikkeld dan zilte zeekool.'

Langs de kust

Zeekool, Crambe maritima, groeit langs de kust. In Nederland komt het onder meer voor langs de Afsluitdijk, maar de plant groeit ook langs de kusten van Frankrijk, Groot-Brittannië en Denemarken. Tot nu toe werd zeekool alleen in het wild geoogst of particulier verbouwd. In het voorjaar kunnen in het donker jonge stengels worden getrokken. Deze lichtgele stengels zijn eetbaar. Ze hebben een lichte koolsmaak.

Verzilting

Gewassen die kunnen groeien op zilte grond, zoals zeekool, hebben mogelijkheden. Door de zeespiegelstijging en de bodemdaling verzilt steeds meer landbouwgrond. De verwachting is dat het verzilt teeltareaal in Nederland over tien jaar 125.000 hectare groot is; in alle kustprovincies ligt verzilting op de loer, en ook in Noord-Brabant en Utrecht liggen risicogronden. Tot nu toe wordt veel zoet water door de polders gespoeld om het zoute water te verdringen, maar dat is niet eindeloos vol te houden vanwege de kosten en de hoeveelheid zoet water die daarvoor nodig is. De landbouw moet leren omgaan met zilte omstandigheden. Een van de oplossingen is zilte landbouw. Er is een scala aan gewassen die op zilte gronden kunnen groeien en waarvan de productie perspectieven kan bieden. Zeekraal en zeeaster, ook lamsoor genoemd, zijn de bekendste.

Sint Donatus

Stichting Sint Donatus houdt zich op Texel bezig met de ontwikkeling van en onderzoek naar de ecologische teelt van gewassen op zilte gronden. 'Samen met de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam, die al twintig jaar onderzoek doen naar nieuwe gewassen', zegt Van Rijsselberghe.
Een onderzoeker van de VU gaat promoveren op de zilte gewassen en de mogelijkheden om deze planten te ontwikkelen en te veredelen zodat ze teelttechnisch en economisch kunnen worden toegepast.

Teeltwijze

Het commercieel maken van een nieuw gewas is een lang proces. Bij zilte zeekool bijvoorbeeld heeft het al enige tijd geduurd voordat duidelijk was hoe zeekoolplanten konden worden geteeld. Het zaad heeft een kiemkracht van 10 procent en moet onder meer een periode in zout water liggen om te kunnen kiemen. 'En dat zijn dan een paar kleine, teelttechnische dingen die uit dat onderzoek naar voren komen. Dat het zo moeilijk is om plantmateriaal op te kweken, heeft tot gevolg van de planten nu zo'n 10 euro per stuk kosten. Dan is de teelt niet rendabel te krijgen.'

Opschalen van de teelt

Het onderzoek richt zich nu grotendeels op de problemen die zich voordoen bij het opschalen van de teelt van zilte zeekool. 'Die zijn er legio. Er is geen plantmateriaal beschikbaar, er heeft een veredeling plaatsgevonden, we weten niet welke bemesting het gewas nodig heeft en wat de zouttolerantie en zoutbehoefte van zeekool is', somt Van Rijsselberghe op. 'Die zaken moeten bekend zijn om de teelt succesvol te kunnen introduceren. We willen voorkomen dat mislukkingen ontstaan.'

Afzet langzaam op gang

Ondertussen komt voorzichtig de afzet van de zeekool op gang. Via twee groothandels komen dit jaar 800 eenheden op de markt. Een eenheid is een pakje met vijf tot zes stukjes zeekool, zegt Van Rijsselberghe, die is aangetrokken voor de marktontwikkeling. Daarmee blijft het vooralsnog een exclusieve groente. 'Het is dus nog niet marktklaar, maar de afzet lijkt zeer hoopvol. Op de website www.zeekool.nl kunnen geïnteresseerden onze vorderingen volgen.'