Biologische teelt houdt groei niet bij

Hoewel het aantal nieuw aangesloten bedrijven bij controle-instantie Skal het afgelopen jaar bleef steken op ongeveer veertig - niets bijzonders, volgens woordvoerder Chris Maan - stijgt het aantal bedrijven met een biologische bedrijfsvoering. „Statistieken houden we niet bij, maar we zien een algemene toename van het aantal aangesloten bedrijven", schetst Maan voorzichtig. Teler Rik Werner in Marknesse kan dat wel verklaren. „De prijzen zijn interessant." Werner, die samen met Simon Galema een vollegrondsgroentebedrijf heeft, teelt bijvoorbeeld jaarrond prei. „Dat gewas doet het al twee jaar goed. De winterpeenprijzen zijn ook goed. Vooral 2006 was een goed jaar, zowel wat oogst als wat prijzen betreft. Het afgelopen seizoen leverde goede prijzen op, maar we hebben te weinig geoogst."

Volgens Werner is er wel weer ruimte om te investeren. „Al is moeilijk te zeggen of dat door het afgelopen seizoen komt of door 2006. We hebben de cijfers nog niet, de boekhouder is nog bezig." Hij denkt echter dat de hoge prijzen de slechte oogst niet helemaal goed maken. „Gelukkig hebben we verscheidene poten onder het bedrijf. We telen ook pastinaak, ook een stabiel product." Verder heeft het bedrijf veel risicovolle bladgewassen als andijvie en verschillende slasoorten. Aardappelen, bloemkool, rode en witte kool en pompoenen maken het teeltplan compleet. „Van de pompoenen moeten we het dit jaar niet hebben", merkt Werner op.

Energiegewassen

De teler hoopt dat het aantal biologische telers toeneemt. „'Nee' verkopen is geen goede zaak, want dan verlies je klanten." Hij is echter somber. „De gangbare prijzen zijn ook goed. Bovendien hebben we er een belangrijke concurrent bij, de energiegewassen. Akkerbouwers zijn niet snel geneigd over te schakelen, waarom zouden ze die moeite doen?"

Dat probleem ziet het landbouwministerie ook. Daarom wordt gewerkt aan een regeling die het mogelijk maakt een meerprijs te rekenen voor producten van bedrijven in omschakeling. Daar wringt volgens het Platform Biologica namelijk de schoen. Woordvoerder Marian Blom: „Er schakelen minder bedrijven om dan wenselijk is en dat komt onder meer door die twee jaar dat je de producten niet als biologisch kan verkopen. Er is geen omschakelingssubsidie meer om het inkomensverlies in die twee jaren goed te maken. Wel wordt nu via een regeling geprobeerd de omschakelingsproducten beter te vermarkten. Daar moeten de consumenten echter ook op gewezen worden, ze hebben geen idee wat bij omschakelen komt kijken."

Groentepakket

Ondertussen wast Werner zijn prei en haalt hij de pastinaak tevoorschijn voor de pakketten van groenteabonnementenboer Odin. Bij het distributiepunt van Odin in Geldermalsen weten ze ook in winterse tijden de tassen te vullen. Inkoper Theo Boon: „Nu zit er vooral prei in, pastinaak, biet, wortel, uien, pompoenen, knolselderij en koolraap. We pakken de laatste spruiten in en ook de Chinese kool begint op te raken. Het aanbod uit Nederland is goed, al halen we wel wat verse groente uit Spanje en Italië."

Odin werkt met een vaste club van ongeveer veertig telers waarmee prijs- en leverafspraken worden gemaakt. „We doen er alles aan om overproductie te voorkomen. De biologische markt is goed en dat willen we zo houden. We zijn optimistisch over de toekomst." Boon is wel nieuwsgierig naar de ontwikkelingen in de landen die nu bij Nederland aankloppen voor biologische groenten. „Als die zelfvoorzienend worden? Engelsen willen bijvoorbeeld graag producten uit eigen land hebben." Dezelfde Engelsen zagen dit jaar echter een groot deel van de preioogst verloren gaan en daarom zijn de prijzen van Nederlandse prei hoog.

Supermarkt

Laat het aantal omschakelende telers geen stijging zien, de uitbreiding van de biologische afzet is bij Skal wel op een ander terrein merkbaar. „We zien wel een forse uitbreiding bij verwerkers en im- en exportbedrijven; de vervolgbedrijven in de keten." Maan schat het aantal op honderdvijftig. Die bedrijven hebben wel producten nodig om te verwerken en te exporteren, net als de supermarkten. Volgens het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) bedroeg de omzet van biologische producten vorig jaar ruim vijfhonderd miljoen euro, een lichte stijging ten opzichte van 2006. De klant haalt de helft van zijn biologische waar uit de supermarkt.

Er zijn echter grootse plannen, de supers gaan uit van een afzetgroei. Eind vorig jaar werd het convenant biologische marktontwikkeling ondertekend. Producenten, fabrikanten, overheid en maatschappelijke organisaties spannen zich samen in om jaarlijks tien procent meer biologische producten af te zetten. De afzet van biologische producten moet twee keer zo snel groeien als de afzet van gangbare producten. Het CBL roept elke maatschappelijke organisatie op consumenten te stimuleren 'biologisch' te kopen, minimaal twee producten per maaltijd. De supers zelf ruimen ondertussen meer schapruimte in, gaan promotieacties houden en willen voorlichtingsfolders uitdelen, heeft CBL-voorzitter Klaas van den Doel aangekondigd.

Moeizame groei

De vraag naar biologische groente zal dus verder toenemen. Het wordt moeilijk aan die toenemende vraag te voldoen, verwacht inkoper Boon van Odin. „Zeker als de gangbare prijzen ook goed blijven. Voorheen werd de extra moeite van de biologische teler beloond met een hogere prijs. Dat is niet zo duidelijk meer. Bovendien groeien ook de kosten mee, met name transport en brandstof worden snel duurder. Ook wordt steeds meer vakkennis van telers gevraagd. Er is meer onderzoek en veredeling nodig om de hogere ziektedruk door de natte zomers tegen te gaan."

Biologica ziet ook geen forse toename van de teelt. Blom is het met Boon eens. In het verleden waren de prijzen ook al eens hoog, met als gevolg dat het biologische teeltareaal elk jaar met vijfentwintig procent groeide. „Toen de groei vertraagde, was er overaanbod en werden veel telers gedwongen terug te schakelen. Dat maakt telers nu voorzichtig. Er zit nu een kleine en stabiele groei in de markt, dat is gezonder."

Blom verwacht dat met voorlichting nog wel iets te bereiken is. „Gangbare telers zijn meestal niet zo bekend met de biologische teelt. Ze zien ook op tegen de uitbreiding van het teeltplan, voor de noodzakelijke vruchtwisseling. De hoge kwaliteitseisen en het zoeken naar nieuwe afzetkanalen zijn ook handicaps." Biologica heeft echter goede hoop dat enkele provinciale stimuleringsplannen vruchten zullen afwerpen.