“De keten zou dit moeten omarmen”

Bij zijn toetreding tot het bestuur van Agrarisch Natuur Drenthe, nu bijna tien jaar geleden, voelde akkerbouwer Jan Reinier de Jong in Odoorn al aankomen dat het belangrijk is om dicht bij het vuur te zitten. De maatschappelijke bewegingen werden voor hem namelijk steeds duidelijker. En dat dit gevolgen zou hebben voor zijn bedrijfsvoering, stond wat hem betreft meteen al vast. “Door een bestuursfunctie bij de natuurvereniging, blijf je op de hoogte en kan je invloed uitoefenen op de uitvoering van het beleid.” Uit die tijd herinnert hij zich gesprekken met collega akkerbouwers, hoeveel moeite het destijds koste om die erbij te krijgen. “En nu geldt er een wachtlijst voor deelname aan natuurbeheer. Het kan verkeren.” Op zijn eigen bedrijf zocht De Jong naar een praktische invulling die past bij de vergoeding die ervoor staat. Die vond hij met voedselakkers en kruidenrijke randen. Met name als bufferstroken tussen percelen en stroken grond langs en onder rijen bomen. “Het voelde eerst als een geitenwollensokken beweging, tegenwoordig is het onderdeel van modern ondernemerschap. Je toont ermee aan dat je begrijpt hoe een omgeving naar je kijkt en dat je daar rekening mee wilt houden.”

Interesse voor verbeteringen
Om die reden is De Jong ook geïnteresseerd in methoden om de efficiency van meststoffen te verbeteren. De afgelopen drie jaar deed BASF op zijn bedrijf op praktijkschaal onderzoek naar de effecten van de stikstofstabilisator Vizura. Dit product wordt toegevoegd aan dierlijke mest en vertraagt de omzetting van de ammoniumstikstof naar nitraatstikstof. Die vertraging zorgt ervoor dat de stikstof heel geleidelijk én over een langere periode in het voorjaar beschikbaar komt voor het gewas. Het gewas heeft dus langer profijt van de stikstof en de uitspoeling van stikstof is veel lager. Ook de productie van lachgas wordt sterk gereduceerd. “Meer dan 50% van de carbon footprint van plantaardige productie wordt bepaald door bemesting. Met Vizura kunnen we daar een forse reductie realiseren”, vertelt duurzaamheidsmanager Wouter Bulk van BASF. Naast de milieueffecten heeft Vizura ook een positief effect op de gewasgroei en opbrengst. “Het gewas profiteert over namelijk een veel langere periode van de beschikbare stikstof.”

Aantoonbare meeropbrengst
Organische mest vormt voor De Jong de basis voor de bemesting. Welke soort hij gebruikt, hangt af van de beschikbaarheid, prijs en de gehalten. De laatste jaren kiest hij met name voor rundvee- en kalverdrijfmest. Maar ook digestaat en melasse. Met kunstmest vult hij de ontbrekende hoeveelheden mineralen aan. Vizura paste hij de afgelopen drie jaar tijdens de mestaanwendig toe in zetmeelaardappelen en suikerbieten. De meeropbrengst in de zetmeelaardappelen liep uiteen van 1.250 tot 2.550 kg zetmeel per hectare.

Keten moet verantwoordelijkheid nemen
“Landbouwkundig doet Vizura het goed”, stelt De Jong vast. Je moet als akkerbouwer wel anders naar bemesting willen kijken. Graag ziet hij dat het onderzoek met Vizura in veel meer gewassen wordt uitgevoerd. Maar of de 15% meer stikstofefficiency voldoende motiveert om telers over de streep te trekken, betwijfelt hij. De meeropbrengst is doorslaggevend. En doordat stikstof onder een vergrootglas ligt, passen de positieve milieueffecten en de lagere footprint hem ook wel. Al weet De Jong nog niet hoe een individuele ondernemer hiervoor beloond kan worden. “Wij leveren geen eindproduct, maar bulkproducten aan de verwerkende industrie. Dat maakt het voor hen onmogelijk om producten van individuele telers extra uit te betalen.” Toch hoopt De Jong dat de verschillende ketenpartijen dit soort duurzaamheidsontwikkeling omarmen. De kans is dan groter dat een grote groep akkerbouwers bereid is het toe te passen en als collectief een positieve bijdrage aan omgevingsdoelstellingen levert. “Misschien gaat het wel net als bij de natuurvereniging. Eerst moet je veel praten om je doelen uit te leggen, en over tien jaar is er een wachtlijst. In Denemarken zijn ze al zover heb ik begrepen. Als het daar kan, moet het bij ons toch ook lukken?”