Natte herfst, wat nu? Hedwig Boerrigter: ‘Bewust met bodem omgaan: veel kleine stapjes zijn samen een grote’
Het DAW heeft als doelstelling te zorgen voor voldoende en schoon water vanuit duurzaam bodembeheer. Het verband tussen bodem en water is erg belangrijk, zegt Boerrigter. Voor boeren is werken vanuit de bodem een aansprekender weg dan de focus leggen op waterkwaliteit. „De bodem is het belangrijkste bezit van de boer en daarom is het ons uitgangspunt. Begin bij een goede bodem. De rest volgt daaruit.”
Boerrigter stelt dat de natte herfst extra bodemverdichting, verslemping, afspoeling en uitspoeling veroorzaakt kan hebben. „Wat je daar nu mee moet doen, daar heeft niemand een kant-en-klaar antwoord op. We hopen dat boeren in het veld goed kunnen zien wat er aan de hand is. Boer x heeft andere gevolgen dan boer y. Wat wij proberen te bieden is dat telers van elkaar kunnen leren en dan gaan vooruitkijken hoe ze omgaan met veranderingen.”
Het DAW werkt met tien regionale bodemteams bestaande uit bodemadviseurs. „De leden daarvan hebben allemaal hun eigen klantennetwerk. Bodemadviseurs geven steeds één op één advies. In deze teams proberen zij daarom van elkaar te leren. Ook heeft het DAW een demobedrijvennetwerk opgezet van 30 agrarische bedrijven verspreid over het land. Deze bedrijven laten allemaal iets zien op het gebied van zoetwaterbeschikbaarheid, anti-verziltingsmaatregelen, duurzaam bodembeheer of emissiereductie. We brengen kennis samen op onze webpagina en op de Kennispartnerpagina van TopBodem. Ook organiseren we demonstraties in de regio, samen met loonwerkers, bijvoorbeeld over groenbemesters. Denk dan aan de beoordeling van die teelt en aan demonstraties hoe je ze machinaal kunt inwerken.”
Nmin
Voor maatwerk in de aanpak, hebben telers maatwerk in kennis nodig. Soms is het belangrijk om daarvoor extra informatie over eigen bodem te hebben. Het DAW biedt daarom een gratis stikstofbepaling aan (Nmin-monster, via de BijmestMonitor). Een onafhankelijk adviseur kan bij de boer langskomen en bespreken wat er aan bemesting gegeven kan worden voor optimale gewasgroei. „Als je weet wat er vrij aan het komen is, kan je de stikstofgift aanpassen op het gewas en het seizoen.”
Andere kennis voor de boer, waar het DAW zich voor inzet is beperking van emissies door drift, vanaf het erf en vanaf percelen, bodemkwaliteitsverbetering en klimaatrobuustheid. Bij de waterkwaliteit noemt Boerrigter ook de verzilting, die regionaal een toenemende rol kan spelen.
Voorbeelden
Elke teler maakt eigen keuzes om aan de bodemkwaliteit te werken. „Daarom bieden we trainingen online en veldexcursies aan. We hebben bijvoorbeeld al modules online voor groenbemesters. Voor kruidenrijk grasland zijn die in de maak. Kennis die we opdoen, ook van dit seizoen, gebruiken we in de e-learning pakketten.”
Studiegroepen volgen de ontwikkelingen in de bodem over het seizoen. Als voorbeeld noemt Boerrigter twee studiegroepen in Flevoland, die door het teeltseizoen heen stikstofmetingen over verschillende dieptes doen én de resultaten met elkaar bespreken. „Het maakt de boeren bewust van de processen in de bodem. Ze zien wat er achterblijft na de oogst en hoe je dat eruit kan halen met een groenbemester in plaats van het laten uitspoelen in de steeds nattere herfstperiodes. Uitspoelen is zonde van de bemesting en slecht voor het water.”
Een tandje minder met bemesten moet je als teler durven, stelt Boerrigter. Door deel te nemen aan studiegroepen of trainingen, hebben telers meer idee van de gedragingen van nutriënten in de bodem en krijgen ze daardoor het vertrouwen in een duurzamere aanpak. In gesprekken met jonge boeren kwam de vraag op tafel wat er gemakkelijk anders kan. Wat is de eerste stap? „Wij denken dat je moet durven opknippen, want veel kleine stapjes zijn samen een grote.”
Op de website van het DAW staat onder het kopje ‘Doe mee’ het aanbod zoals hierboven genoemd.
Tekst: Jorg Tönjes
Beeld: Jorg Tönjes