Topgewas; nieuwe inzichten voor duurzame gewasproductie

De maatschappij vraagt meer en meer om een duurzamere teeltwijze van haar voedsel. Daarbij gaat het met name om het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Ook de overheid werkt hier naar toe. Denk aan de vele beleidsplannen die er liggen, maar ook het Uitvoeringsprogramma Toekomstvisie Gewasbescherming 2030 van het ministerie van LNV en partners. Kern van dit programma is een duurzame productie met weerbare planten en teeltsystemen, waardoor ziekten en plagen minder kans krijgen. Het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen met nagenoeg geen emissies staat daarin centraal.

ICM-raamwerk

Al deze plannen waren binnen de akkerbouw aanleiding om de koppen bij elkaar te steken om tot een aanpak te komen waarin het hele teeltsysteem wordt meegenomen. Zo kwamen onderzoekers van Wageningen UR uit op vijf pijlers binnen Integrated Crop Management (ICM), ofwel geïntegreerde teelt. WUR-onderzoekers Marleen Riemens en Leendert Molendijk hebben in 2022 een ICM-raamwerk ontwikkeld voor de systematische aanpak van ziekten, plagen en onkruiden.

Dit raamwerk werkt met vijf pijlers: gewasdiversiteit in tijd en ruimte, ras en teeltwijze, bodembeheer, gerichte bestrijding en monitoring en evaluatie. Aan elk van deze pijlers hangt een breed spectrum van maatregelen passend binnen de ICM-strategie. Deze maatregelen voorkomen vestiging, en vermeerdering van een onkruid, ziekte of plaag zo veel mogelijk, of verminderen de impact op het gewas, en worden aangevuld met (beslissings-)ondersteunende maatregelen. Bij de ICM-aanpak draait het om het zo goed mogelijk afstemmen van teeltmaatregelen, voor de huidige en voor de toekomstige gewassen binnen het bouwplan, met zo min mogelijk gebruik van gewasbeschermingsmiddelen.

De tekst gaat verder onder de afbeelding

Kijken naar het hele systeem

De ICM-aanpak betekent dat je naar het hele systeem kijkt om weerbaar te kunnen telen. Het gaat niet meer om één vast spuitschema, maar om verschillende maatregelen die een teler neemt om zijn gewas gezond te houden. Kortom, een andere aanpak waar je als akkerbouwer mee moet leren werken. Eenvoudig is het niet, het is eerder een complexe uitdaging. Wanneer alle beschikbare elementen op de juiste manier worden samengevoegd, is een reductie van gewasbeschermingsmiddelen mogelijk.

„Het is een samenspel tussen inhoudelijk denken - dus alles wat kan - en de druk vanuit regelgeving en maatschappij”, zegt Hilfred Huiting, onderzoeker bij WUR. „Hoe maak je als ondernemer de afwegingen, hoe bepaal je wat je gaat doen. Daar helpt ICM bij.”

>Lees ook: Weerbaar telen volgens de ICM-aanpak

De zoektocht heeft geleid tot een complex schema, beseft hij. „Het was per vakgebied een puzzel leggen en die puzzels hebben we vervolgens over elkaar heen gelegd. Vervolgens moet die puzzel worden gelegd voor allerlei verschillende situaties in de praktijk.” Het bewijst volgens hem hoe complex het is om een goede bouwplanbrede teeltstrategie in elkaar te zetten, want uitdagingen zijn er genoeg. „Er zijn bijvoorbeeld geen aardappelrassen met én AM-resistentie én sterk op phytophthora. Als je een AM-probleem hebt, zul je voor een ras kiezen met AM-resistentie, en dat betekent dat je de phytophthora op een andere manier moet aanpakken.” Het ICM-schema kan de teler daarmee op weg helpen.

Geen blauwdruk

Hulting benadrukt dat het geen blauwdruk is. „Het is meer een hulpmiddel waarmee je alle opties kunt afwegen. Het dwingt je tot nadenken. Als je één ding niet meer kunt of wilt doen, bijvoorbeeld vanwege regelgeving, kun je hiermee kijken hoe je het op een andere manier kunt oplossen.” ICM is laagjes opbouwen die stuk voor stuk bijdragen aan de bescherming van het gewas. „Door aanvullende maatregelen te nemen, kun je je teeltsysteem robuuster maken.” Als voorbeeld noemt hij de aanpak van trips in uien. „Tien jaar geleden was het een kwestie van een bepaald middel spuiten om dit probleem te tackelen. Nu is het aantal middelen en toepassingen veel minder en moet je ook kijken naar andere oplossingen, bijvoorbeeld door te kijken hoe je het gewas weerbaarder maakt waardoor het langer aan de praat blijft.”