Combineren hoogproductieve landbouw met biodiversiteit en bodemkwaliteit grote uitdaging

De biodiversiteit op Nederlands boerenland heeft geleden onder de intensivering van de landbouw. Met de lancering van de Biodiversiteitsmonitor Akkerbouw vorig jaar trapte de Brancheorganisatie Akkerbouw de ommekeer in dit proces af. Volgens onderzoeker David de Wit van WUR Open Teelten is de visie achter deze beweging om hoogproductieve landbouw samen op te laten gaan met een goede basiskwaliteit van de biodiversiteit. „Daarbij willen we dat het vergroten van de biodiversiteit ook beloond gaat worden.”

Meten en stimuleren

Om resultaten te belonen is het volgens de onderzoeker van belang ook te kunnen bepalen of die biodiversiteit daadwerkelijk verbetering ondergaat. Tijdens een WUR-webinar over het onderwerp 'Meten en stimuleren van de Biodiversiteit' sprak De Wit erover en gaf Frank Verhoeven van adviesbureau Boerenverstand uitleg over de praktische kant van biodiversiteit meten en belonen met Kritische Prestatie Indicatoren (KPI's).

„Voor deze toepassing is een app ontwikkeld voor het laagdrempelig meten van de biodiversiteit”, aldus De Wit. „De data die we daarmee verzamelen gaan we vergelijken met andere data en systemen. Zo werken we aan de ontwikkeling van een participatief monitoringssysteem.” Het participatieve element is dat akkerbouwers zelf deelnemen aan de monitoring. Akkerbouwers kunnen zich daarvoor aanmelden door een mail te sturen aan boerenmetbiodiversiteit@wur.nl.

Expertmonitoring

Bij 20 bedrijven duiken experts nog wat dieper in de biodiversiteit op het land en in de grond, want bodembiodiversiteit is een belangrijk onderdeel van de biologische kwaliteit van landbouwpercelen. De Wit: „Experts doen speciale tellingen bij deze 20 bedrijven, omdat we dan niet alleen werken met een model, maar het ook toetsen. We maken een analyse van de tellingen door de experts naast de monitoring op basis van KPI's door telers.”

Informatie over de biodiversiteit is bijvoorbeeld te vinden door de bezetting van insectenhotels in aantallen en soorten te bepalen. Een andere manier is een insectentransect. Daarbij tellen experts de insecten over een traject van steeds dezelfde lengte in landbouwpercelen. Zo is een verband te bepalen tussen het management op deze grond en biodiversiteit. „Verder is het van groot belang de bodemfauna te meten”, zegt De Wit. „We monitoren dat door onder een tegel of een houten plank te kijken en te tellen.”

Experts kunnen nog wat preciezer naar de soorten op landbouwpercelen kijken, maar de bouwers van de app vinden het van belang om juist de betrokkenheid van agrarische ondernemers te hebben. „De app geeft in eerste instantie inzicht voor de gebruiker. Het is een lerende app voor telers.”

Over de breedte scoren

Frank Verhoeven van Boerenverstand zegt dat er acht KPI's van belang zijn voor de biodiversiteit op akkerbouwbedrijven. „Op één daarvan een 10 scoren is gemakkelijker dan op allemaal een 7 tot een 8.” Op de website over KPI's voor landbouwbedrijven geeft Boerenverstand uitleg over het systeem. Het belangrijkste is volgens Verhoeven dat het systeem een taal ontwikkelt waarmee op resultaat gestuurd gaat worden. Daarbij dienen de KPI's als 'taal' om de communicatie tussen boeren, maatschappij, bedrijven, overheden en NGO's als het Wereldnatuurfonds mogelijk te maken. De KPI's kijken in tegenstelling tot bestaande systemen verder dan een enkele teelt of product. Verhoeven: „Je kijkt naar het hele bedrijf.”