Alles in de strijd tegen luis en virus

,,Afgelopen seizoen hebben we een ‘bijna super’ pootaardappeljaar gehad. De enige domper was de klasseverlaging van vier percelen, vooral omdat we die helemaal niet verwacht hadden’’, zegt Gert Boomsma uit Minnertsga (Fr.). Samen met zoon Jelmer blikt hij terug én vooruit op de luis- en virusbestrijding in pootaardappelen. ,,We doen er echt alles aan om besmettingen te voorkomen. Meer dan dat kun je niet doen.’’

Gert (rechts) en Jelmer Boomsma hebben een akkerbouwbedrijf in Minnertsga (Fr.). Op een areaal van ca. 140 hectare worden pootaardappelen, wintertarwe, suikerbieten en peen verbouwd. Pootaardappelen is met ca. 70 hectare het grootste en belangrijkste gewas. Komend seizoen telen ze 11 verschillende rassen (stammen, S en SE), waarvan Fontane en Esmee de twee grootste zijn.

Het is half februari. Na een reeks van grijze dagen klaart de lucht eindelijk weer eens wat op. Voor Gert en Jelmer Boomsma is het nog geen reden om de roldeuren open te gooien. Ze zijn nog te druk met sorteren. ,,Dit zijn Arizona’s. Die gaan binnenkort naar Turkije. Daarna hebben we nog twee partijen Fontane’s voor de boeg. We zitten de komende dagen dus nog wel even binnen’’, zegt Gert terwijl hij de leesband stilzet en een kop koffie aanbiedt.

Arizona's sorteren voor Turkije

Half februari sorteren Gert (rechts) en Jelmer Boomsma in Minnertsga (Fr.) een partij Arizona-pootgoed voor levering aan Turkije. Het is één van de laatste partijen die bij de maatschap over de leesband rolt. ,,Hierna volgens er nog twee partijen Fontane’s, dan zit het sorteerseizoen er weer op’’, zegt Gert. Samen met zijn zoon kijkt hij terug op een ‘bijna super’ pootgoedjaar. ,,De enige, echte tegenvaller is dat er vier percelen zijn verlaagd in de nacontrole. En dat ook nog eens in rassen waar we het eigenlijk niet verwacht hadden. Dat geeft aan dat je eigenlijk nooit scherp genoeg kunt zijn als het om virusbestrijding gaat.’’

In de bedrijfskantine, die hoog in de nok van de schuur is gebouwd, vertellen vader en zoon uitgebreid over het reilen en zeilen op hun bedrijf. Dit jaar wordt een bijzonder jaar omdat het bedrijfsareaal bijna is verdubbeld. Gert: ,,We hebben de grond van onze buurman erbij kunnen kopen. Daardoor gaan we van ruim 70 naar zo’n 140 hectare. Ook het areaal pootgoed gaat flink omhoog naar zo’n 70 hectare. Er staat ons dus een hoop extra werk te wachten, maar we hebben er zin in!’’, lacht hij.

Bij de pootgoedteelt richt de maatschap zich vooral op stammen (PB1 t/m PB4) en hoger basismateriaal (S en SE). De twee grootste rassen op het bedrijf zijn Fontane en Esmee. Verder wordt er Arizona, Arsenal, Frieslander, Lugano, Palace, Paradiso, Picasso, Rudolph en Sante geteeld. Om de teelt te vervroegen – en het werk enigszins te spreiden - wordt ongeveer de helft van de poters voorgekiemd in Joppe-zakken. In de regel zijn dat Esmee, Rudolph, Picasso, Sante en een deel van de Fontane’s. Afgelopen seizoen heeft zich die vervroeging goed uitbetaald, zo stelt Gert. ,,De moederknollen waren op tijd verdwenen, waardoor we alles mooi op tijd konden rooien. We hebben hier dus niet hoeven modderen en alles netjes in de schuur gekregen.’’

2023: een ‘bijna super’ jaar

Hoewel de oogst prima is verlopen en ook de opbrengsten gewoon goed zijn, moest de maatschap toch een onverwachte tegenvaller incasseren. ,,In de nacontrole zijn vier percelen in klasse verlaagd. Een flinke domper, vooral omdat we dit eigenlijk niet zagen aankomen’’, zegt Gert hierover. Tegelijkertijd relativeert hij de verlagingen, omdat ze bepaald niet de enigen zijn die dit is overkomen. ,,Bij sommige collega’s heeft de nacontrole nog slechter uitgepakt. Laat ik daarom niet teveel klagen en het een ‘bijna super’ jaar noemen.’’

Over de oorzaak van de virusbesmettingen blijft het gissen. Zoon Jelmer vertelt dat ze al heel vroeg met de selectie zijn begonnen en dat ze in de betreffende percelen vrijwel geen besmettingen hebben kunnen vinden. ,,Eigenlijk was het een heel makkelijk selectieseizoen; juist daarom komen de verlagingen als een verrassing.’’ Ook voor wat betreft de rasgevoeligheid voor virus heeft de maatschap naar eigen zeggen niet het ‘moeilijkste assortiment’. ,,Rudolph is misschien een lastige en ook Fontane moet je goed in de gaten houden. Maar rassen als Esmee en Arizona zijn juist weer heel weinig virusgevoelig. Dat weten we en daar anticiperen we ook op bij de selectie.’’

Sluitend spuitschema

Bij de luis- en virusbestrijding is alles gericht op een vroeg en zo sluitend mogelijk spuitschema. Daarvoor is er altijd even overleg met Klaas de Boer van George Pars Graanhandel BV. ,,Hoewel we zelf aardig goed weten hoe we het aan moeten pakken, blijft het belangrijk om regelmatig de zaken weer even door te spreken. Viruspreventie en luisbestrijding zijn té belangrijk om ergens een slag te missen’’, zo benadrukt Gert. Waar hij vroeger nog wel eens wat ‘speelde’ met de doseringen, houdt hij zich de laatste jaren steeds strakker aan de adviesdosering. ,,Het vertrouwen dat het met wat lagere doseringen ook wel goed komt is er steeds minder. De bespuitingen móeten goed zijn, tegenvallers kosten gewoon teveel geld.’’

Afgelopen jaar is er al vroeg begonnen met de viruspreventie. De eerste 3 bespuitingen zijn om de drie dagen uitgevoerd met 3 à 4 l/ha minerale olie. Daarna is een wekelijks schema aangehouden met om de 14 dagen een luisdoder erbij. Naast Gazelle® en Antilop® (beide twee keer) is Sivanto Prime een zeer belangrijke schakel in de virusbestrijding. Dit systemische middel grijpt op drie verschillende plaatsen in de plant aan waardoor het een zeer goede en betrouwbare luisdoding geeft. Die zekerheid is veel waard, vooral wanneer de focus op de teelt van hoogwaardige pootgoed ligt. ,,Dan mág er eigenlijk niks misgaan in de virusbestrijding’’, zo benadrukt Gert nog maar eens.

Om deze reden – en ook vanwege de tegenvallers in de nacontrole - overweegt de maatschap om komend seizoen toch ook weer pyrethroïden in het spuitschema op te nemen. ,,Ik was ermee gestopt omdat het geen fijne middelen zijn om te gebruiken, zowel voor mezelf als voor allerlei natuurlijke vijanden in het gewas. Maar nu moet het toch maar weer wekelijk mee met de minerale olie. Alles wat helpt om luizen te bestrijden is meegenomen.’’

Stro tussen de mini-knollen

Behalve met een sluitend spuitschema probeert de maatschap ook op andere manieren luizen te weren en te bestrijden. Zo houden ze al meerdere jaren een tamelijk sobere stikstofgift aan van 60 tot 70 kg/N per hectare. ,,Daardoor worden de gewassen net iets minder groen en weelderig, waardoor ze onaantrekkelijker worden voor luizen. De opbrengsten houden we tot nu toe goed op peil, onder andere door extra bij te sturen met sporenelementen als mangaan, borium en zink’’, zo legt Gert de achterliggende gedachte uit.

Ook wordt er komend seizoen voor het eerst geëxperimenteerd met een strodek tussen de aardappelruggen. Daarbij moet de (gele) kleur van het stro voor desoriëntatie bij de luizen zorgen, waardoor ze niet op het gewas landen. ,,Het afgelopen jaar hebben meerdere collega’s ervaring hiermee opgedaan. Sommigen zijn enthousiast over het resultaat, anderen wat minder. Voor ons is dit voldoende reden om alle mini-knollen toch maar eens van een strodek te voorzien. Hoe schoner we kunnen beginnen, hoe beter het is. Als zo’n strodek maar een beetje daarbij meehelpt, dan is het al de moeite waard’’, zo besluit Gert.

^{Gazelle® en Antilop® zijn geregistreerde handelsmerken van Nisso Chemical Europe GmbH p/a Certis Belchim B.V.}